สมาส
[94] นามศัพท์ ตั้งแต่ 2 ขึ้นไป ท่านย่อเข้าเป็นบทเดียวกัน
ชื่อสมาส ๆ นี้ บางอย่างก็มีในภาษาของเรา เหมือนคำว่า '' อย่าทำ
ซึ่งบาป '' ย่อเข้าสมาสเป็น " อย่าทำบาป " " สิ่งนี้ก้าไหล่ด้วยทอง "
เป็น " สิ่งนี้ก้าไหล่ด้วยทอง " " นายให้รางวัลแก่บ่าว " เป็น " นาย
ให้รางวัลแก่บ่าว " " สมุดของใคร " เป็น " สมุดใคร " " สัตว์ในน้ำ
หรือสัตว์เกิดในน้ำ " เป็น " สัตว์น้ำ " เป็นต้น. สมาสในบาลีภาษา
ว่าโดยกิจมี 2 อย่าง คือ สมาสที่ท่านลบวิภัตติเสียแล้ว เรียกว่า
" ลุตฺตมาโส,'' สมาสที่ท่านยังมิได้ลบวิภัตติ เรียกว่า " อลุตฺตสมาโส. "
ลุตตสมาส มีอุทาหรณ์ว่า " กฐินทุสฺสํ ผ้าเพื่อกฐิน, ราชธนํ
ทรัพย์ของพระราชา " เป็นต้น. อลุตตสมาส มีอุทาหรณ์ว่า
" ทูเรนิทานํ วัตถุมีนิทานในที่ไกล, อุรสิโลโม พฺราหฺมโณ
พราหมณ์มีขนที่อก " เป็นต้น. สมาสนั้น ว่าโดยชื่อมี 6 อย่าง คือ
" กมฺมธารโย, ทิคุ, ตปฺปุริโส, ทวนฺทฺโว, อพฺยยีภาโว, พหุพฺพิหิ."