อิติ ภควา อรหตฺตนิกูเฏเนว จริยาปิฏกเทสนํ นิฏฺฐาเปสิฯ อิตฺถํ สุทนฺติอาทีสุ อิตฺถนฺติ กปฺเป จ สตสหสฺเสติอาทินา (จริยา. 1.1) ปกาเรนฯ สุทนฺติ นิปาตมตฺตํฯ ภควาติ ภาคฺยวนฺตตาทีหิ การเณหิ ภควาฯ อตฺตโน ปุพฺพจริยนฺติ ปุริมาสุ อกิตฺติปณฺฑิตาทิชาตีสุ อตฺตโน ปฏิปตฺติทุกฺกรกิริยํฯ สมฺภาวยมาโนติ หตฺถตเล อามลกํ วิย สมฺมเทว ปกาเสนฺโตฯ พุทฺธาปทานิยํ นามาติ พุทฺธานํ ปุราตนกมฺมํ โปราณํ ทุกฺกรกิริยํ อธิกิจฺจ ปวตฺตตฺตา เทสิตตฺตา พุทฺธาปทานิยนฺติ เอวํนามกํฯ ธมฺมปริยายนฺติ ธมฺมเทสนํ ธมฺมภูตํ วา การณํฯ อภาสิตฺถาติ อโวจฯ ยํ ปเนตฺถ น วุตฺตํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถตฺตา จ น วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ

นิคมนกถา

เอตฺตาวตา จ –

วิสุทฺธจริโต สตฺถา, พุทฺธิจริยาย ปารคู;

สพฺพจริยาสุ กุสโล, โลกาจริโย อนุตฺตโรฯ

ยํ อจฺฉริยธมฺมานํ, สพฺพมจฺฉริยาติโค;

อตฺตโน ปุพฺพจริยานํ, อานุภาววิภาวนํฯ

เทเสสิ นาโถ จริยา-ปิฏกํ ยญฺจ ตาทิโน;

ธมฺมสงฺคาหกา เถรา, สงฺคายิํสุ ตเถว จฯ

ตสฺส อตฺถํ ปกาเสตุํ, โปราณฏฺฐกถานยํ;

นิสฺสาย ยา สมารทฺธา, อตฺถสํวณฺณนา มยาฯ

ยา ตตฺถ ปรมตฺถานํ, นิทฺธาเรตฺวา ยถารหํ;

ปกาสนา ปรมตฺถ-ทีปนี นาม นามโตฯ

สมฺปตฺตา ปรินิฏฺฐานํ, อนากุลวินิจฺฉยา;

สาธิกายฏฺฐวีสาย, ปาฬิยา ภาณวารโตฯ

อิติ ตํ สงฺขโรนฺเตน, ยํ ตํ อธิคตํ มยา;

ปุญฺญํ ตสฺสานุภาเวน, โลกนาถสฺส สาสนํฯ

โอคาเหตฺวา วิสุทฺธาย, สีลาทิปฏิปตฺติยา;

สพฺเพปิ เทหิโน โหนฺตุ, วิมุตฺติรสภาคิโนฯ

จิรํ ติฏฺฐตุ โลกสฺมิํ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสนํ;

ตสฺมิํ สคารวา นิจฺจํ, โหนฺตุ สพฺเพปิ ปาณิโนฯ

สมฺมา วสฺสตุ กาเลน, เทโวปิ ชคตีปติ;

สทฺธมฺมนิรโต โลกํ, ธมฺเมเนว ปสาสตูติฯ

อิติ พทรติตฺถวิหารวาสินา อาจริยธมฺมปาเลน

กตา

จริยาปิฏกวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ