ตทา อหิตุณฺฑิโก เทวทตฺโต อโหสิ, สุมนา ราหุลมาตา, อุคฺคเสโน สาริปุตฺตตฺเถโร, จมฺเปยฺยโก นาคราชา โลกนาโถฯ

ตสฺส อิธาปิ ยถารหํ เสสปารมิโย นิทฺธาเรตพฺพาฯ อิธ โพธิสตฺตสฺส อจฺฉริยานุภาวา เหฏฺฐา วุตฺตนยา เอวาติฯ

จมฺเปยฺยนาคจริยาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. จูฬโพธิจริยาวณฺณนา

[26] จตุตฺเถ จูฬโพธีติ มหาโพธิปริพฺพาชกตฺตภาวํ อุปาทาย อิธ ‘‘จูฬโพธี’’ติ สมญฺญา อาโรปิตา, น ปน อิมสฺมิํ เอว ชาตเก (ชา. 1.10.49 อาทโย) อตฺตโน เชฏฺฐภาติกาทิโน มหาโพธิสฺส สมฺภวโตติ ทฏฺฐพฺพํฯ สุสีลวาติ สุฏฺฐุ สีลวา, สมฺปนฺนสีโลติ อตฺโถฯ ภวํ ทิสฺวาน ภยโตติ กามาทิภวํ ภายิตพฺพภาเวน ปสฺสิตฺวาฯ เนกฺขมฺมนฺติ เอตฺถ จ-สทฺทสฺส โลโป ทฏฺฐพฺโพ, เตน ‘‘ทิสฺวานา’’ติ ปทํ อากฑฺฒียติฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ชาติชราพฺยาธิมรณํ อปายทุกฺขํ อตีเต วฏฺฏมูลกํ ทุกฺขํ, อนาคเต วฏฺฏมูลกํ ทุกฺขํ, ปจฺจุปฺปนฺเน อาหารปริเยฏฺฐิมูลกํ ทุกฺขนฺติ อิเมสํ อฏฺฐนฺนํ สํเวควตฺถูนํ ปจฺจเวกฺขเณน สพฺพมฺปิ กามาทิเภทํ ภวํ สํสารภยโต อุปฏฺฐหมานํ ทิสฺวา นิพฺพานํ ตสฺส อุปายภูตา สมถวิปสฺสนา ตทุปายภูตา จ ปพฺพชฺชาติ อิทํ ติวิธมฺปิ เนกฺขมฺมํ อนุสฺสวาทิสิทฺเธน ญาณจกฺขุนา ตปฺปฏิปกฺขโต ทิสฺวา ตาปสปพฺพชฺชูปคมเนน อเนกาทีนวากุลา คหฏฺฐภาวา อภินิกฺขมิตฺวา คโตติฯ

[27] ทุติยิกาติ โปราณทุติยิกา, คิหิกาเล ปชาปติภูตาฯ กนกสนฺนิภาติ กญฺจนสนฺนิภตฺตจาฯ วฏฺเฏ อนเปกฺขาติ สํสาเร นิราลยาฯ เนกฺขมฺมํ อภินิกฺขมีติ เนกฺขมฺมตฺถาย เคหโต นิกฺขมิ, ปพฺพชีติ อตฺโถฯ

[28] อาลยนฺติ สตฺตา เอเตนาติ อาลโย, ตณฺหา, ตทภาเวน นิราลยาฯ ตโต เอว ญาตีสุ ตณฺหาพนฺธนสฺส ฉินฺนตฺตา ฉินฺนพนฺธุฯ