21-23. กณิการปุปฺผิยาทิวคฺโค

1-30. กณิการปุปฺผิยตฺเถรอปทานาทิวณฺณนา

อิโต ปรํ สพฺพตฺถ อนุตฺตานปทวณฺณนํ กริสฺสามฯ เอกวีสติเม พาวีสติเม เตวีสติเม จ วคฺเค สพฺเพสํ เถรานํ สยํกเตน ปุญฺเญน ลทฺธนามานิ, กตปุญฺญานญฺจ นานตฺตํ เตสํ พฺยากรณทายกานํ พุทฺธานํ นามานิ วสิตนครานิ จ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา สพฺพานิปิ อุตฺตานาเนวฯ อปทานคาถานมตฺโถ จ นยานุโยเคน สุวิญฺเญยฺโยเยวาติฯ

24. อุทกาสนวคฺโค

1-10.อุทกาสนทายกตฺเถรอปทานาทิวณฺณนา

จตุวีสติเม วคฺเค ปฐมทุติยาปทานานิ อุตฺตานาเนวฯ

[9] ตติยาปทาเน อรุณวติยา นคเรติ อา สมนฺตโต อาโลกํ กโรนฺโต อุณติ อุคฺคจฺฉตีติ อรุโณ, โส ตสฺมิํ วิชฺชตีติ อรุณวตี, ตสฺมิํ นคเร อาโลกํ กโรนฺโต สูริโย อุคฺคจฺฉตีติ อตฺโถฯ เสสนคเรสุปิ สูริยุคฺคมเน วิชฺชมาเนปิ วิเสสวจนํ สพฺพจตุปฺปทานํ มหิยํ สยเนปิ สติ มหิยํ สยตีติ มหิํโสติ วจนํ วิย รูฬฺหิวเสน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อถ วา ปาการปาสาทหมฺมิยาทีสุ สุวณฺณรชตมณิมุตฺตาทิสตฺตรตนปภาหิ อรุณุคฺคมนํ วิย ปภาวตี อรุณวตี นาม, ตสฺมิํ อรุณวติยา นคเร, ปูปิโก ปูปวิกฺกเยน ชีวิกํ กปฺเปนฺโต อโหสินฺติ อตฺโถฯ

[14] จตุตฺถาปทาเน ติวรายํ ปุเร รมฺเมติ ตีหิ ปากาเรหิ ปริวาริตา ปริกฺขิตฺตาติ ติวรา, ขชฺชโภชฺชาทิอุปโภควตฺถาภรณาทินจฺจคีตาทีหิ รมณียนฺติ รมฺมํ, ตสฺมิํ ติวรายํ ปุเร นคเร รมฺเม นฬกาโร อหํ อโหสินฺติ สมฺพนฺโธฯ

ปญฺจมาปทานํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

[23] ฉฏฺฐาปทาเน วณฺณกาโร อหํ ตทาติ นีลปีตรตฺตาทิวณฺณวเสน วตฺถานิ กโรติ รญฺเชตีติ วณฺณกาโรฯ วตฺถรชโก หุตฺวา เจติเย วตฺเถหิ อจฺฉาทนสมเย นานาวณฺเณหิ ทุสฺสานิ รญฺเชสินฺติ อตฺโถฯ

[27] สตฺตมาปทาเน ปิยาลํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวาติ สุปุปฺผิตํ ปิยาลรุกฺขํ ทิสฺวาฯ คตมคฺเค ขิปิํ อหนฺติ อหํ มิคลุทฺโท เนสาโท หุตฺวา ปิยาลปุปฺผํ โอจินิตฺวา พุทฺธสฺส คตมคฺเค ขิปิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

[30] อฏฺฐมาปทาเน สเก สิปฺเป อปตฺถทฺโธติ อตฺตโน ตกฺกพฺยากรณาทิสิปฺปสฺมิํ อปตฺถทฺโธ ปติฏฺฐิโต เฉโก อหํ กานนํ อคมํ คโต สมฺพุทฺธํ ยนฺตํ ทิสฺวานาติ วนนฺตเร คจฺฉนฺตํ วิปสฺสิํ สมฺพุทฺธํ ปสฺสิตฺวาฯ อมฺพยาคํ อทาสหนฺติ อหํ อมฺพทานํ อทาสินฺติ อตฺโถฯ

[33] นวมาปทาเน ชคตี การิตา มยฺหนฺติ อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต สรีรธาตุนิธาปิตเจติเย ชคติ ฉินฺนภินฺนอาลินฺทปุปฺผาธานสงฺขาตา ชคติ มยา การิตา การาปิตาติ อตฺโถฯ

ทสมาปทานํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

จตุวีสติมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ

25. ตุวรทายกวคฺโค

1-10. ตุวรทายกตฺเถรอปทานาทิวณฺณนา

[1] ปญฺจวีสติเม วคฺเค ปฐมาปทาเน ภริตฺวา ตุวรมาทายาติ ตุวรอฏฺฐิํ มุคฺคกลยสทิสํ ตุวรฏฺฐิํ ภชฺชิตฺวา ปุปฺเผตฺวา ภาชเนน อาทาย สงฺฆสฺส วนมชฺโฌคาหกสฺส อททิํ อทาสินฺติ อตฺโถฯ

[4-5] ทุติยาปทาเน ธนุํ อทฺเวชฺฌํ กตฺวานาติ มิคาทีนํ มารณตฺถาย ธนุํ สนฺนยฺหิตฺวา จรมาโน เกสรํ โอคตํ ทิสฺวาติ สุปุปฺผิตํ ขุทฺทกสรํ ทิสฺวา พุทฺธสฺส อภิโรเปสินฺติ อหํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา วนํ สมฺปตฺตสฺส ติสฺสสฺส ภควโต อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

[9-10] ตติยาปทาเน ชลกุกฺกุโฏติ ชาตสฺสเร จรมานกุกฺกุโฏฯ ตุณฺเฑน เกสริํ คยฺหาติ ปทุมปุปฺผํ มุขตุณฺเฑน ฑํสิตฺวา อากาเสน คจฺฉนฺตสฺส ติสฺสสฺส ภควโต อภิโรเปสิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

[14] จตุตฺถาปทาเน วิรวปุปฺผมาทายาติ วิวิธํ รวติ สทฺทํ กโรตีติ วิรวํ, สทฺทกรณเวลายํ วิกสนโต ‘‘วิรว’’นฺติ ลทฺธนามํ ปุปฺผสมูหํ อาทาย คเหตฺวา สิทฺธตฺถสฺส พุทฺธสฺส อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

[17] ปญฺจมาปทาเน กุฏิโคปโกติ เสนาสนปาลโกฯ