เมนู

4. คนฺโธทกิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

นิสชฺช ปาสาทวเรติอาทิกํ อายสฺมโต คนฺโธทกิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว นิพฺพานูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสีภควโต กาเล เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺวา มหทฺธโน มหาโภโค ทิพฺพสุขมนุภวนฺโต วิย มนุสฺสสุขมนุภวนฺโต เอกสฺมิํ ทิวเส ปาสาทวเร นิสินฺโน โหติฯ ตทา ภควา สุวณฺณมหาเมรุ วิย วีถิยา วิจรติ, ตํ วิจรมานํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา สุคนฺโธทเกน ภควนฺตํ โอสิญฺจมาโน ปูเชสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต ฆราวาเสน อนลฺลีโน สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[35] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกุสลํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต นิสชฺช ปาสาทวเรติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปาสาโทติ ปสาทํ โสมนสฺสํ ชเนติ อุปฺปาเทตีติ ปาสาโท , มาลากมฺมจิตฺตกมฺมสุวณฺณกมฺมาทฺยเนกวิจิตฺตํ ทิสฺวา ตตฺถ ปวิฏฺฐานํ ชนานํ ปสาทํ ชนยตีติ อตฺโถฯ ปาสาโท จ โส ปตฺเถตพฺพฏฺเฐน วโร จาติ ปาสาทวโร, ตสฺมิํ ปาสาทวเร นิสชฺช นิสีทิตฺวา วิปสฺสิํ ชินวรํ อทฺทสนฺติ สมฺพนฺโธฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

คนฺโธทกิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

5. สมฺมุขาถวิกตฺเถรอปทานวณฺณนา

ชายมาเน วิปสฺสิมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต สมฺมุขาถวิกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต สตฺตวสฺสิกกาเลเยว สกสิปฺเป นิปฺผตฺติํ ปตฺโต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา วสนฺโต วิปสฺสิมฺหิ โพธิสตฺเต อุปฺปนฺเน สพฺพพุทฺธานํ ลกฺขณานิ เวทตฺตเย ทิสฺสมานานิ ตานิ ราชปฺปมุขสฺส ชนกายสฺส วิปสฺสีโพธิสตฺตสฺส ลกฺขณญฺจ พุทฺธภาวญฺจ พฺยากริตฺวา ชนานํ มานสํ นิพฺพาเปสิ, อเนกานิ จ ถุติวจนานิ นิเวเทสิฯ โส เตน กุสลกมฺเมน ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ จกฺกวตฺติสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ กตกุสลนาเมน สมฺมุขาถวิกตฺเถโรติ ปากโฏฯ

[41] โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ชายมาเน วิปสฺสิมฺหีติอาทิมาหฯ วิปสฺสิมฺหิ สมฺมาสมฺพุทฺเธ ชายมาเน อุปฺปชฺชมาเน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขนฺเต อหํ ปาตุภูตํ นิมิตฺตํ การณํ พุทฺธภาวสฺส เหตุํ พฺยากริํ กเถสิํ, อเนกานิ อจฺฉริยานิ ปากฏานิ อกาสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ วุตฺตนยานุสาเรน สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

สมฺมุขาถวิกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

6. กุสุมาสนิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

นคเร ธญฺญวติยาติอาทิกํ อายสฺมโต กุสุมาสนิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต มหทฺธโน มหาโภโค ติณฺณํ เวทานํ ปารํ คโต พฺราหฺมณสิปฺเปสุ โกฏิปฺปตฺโต สกปรสมยกุสโล มาตาปิตโร ปูเชตุกาโม ปญฺจ อุปฺปลกลาเป อตฺตโน สมีเป ฐเปตฺวา นิสินฺโน ภิกฺขุสงฺฆปริวุตํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา นีลปีตาทิฆนพุทฺธรสฺมิโย จ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา ตตฺถ ตานิ ปุปฺผานิ สนฺถริตฺวา ภควนฺตํ ตตฺถ นิสีทาเปตฺวา สกฆเร มาตุ อตฺถาย ปฏิยตฺตานิ สพฺพานิ ขาทนียโภชนียานิ คเหตฺวา สปริวารํ ภควนฺตํ สหตฺเถน สนฺตปฺเปนฺโต โภเชสิฯ โภชนาวสาเน เอกํ อุปฺปลหตฺถํ อทาสิฯ เตน โสมนสฺสชาโต ปตฺถนํ อกาสิฯ ภควาปิ อนุโมทนํ กตฺวา ปกามิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ ทฺเว สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต โภคยเสหิ วฑฺฒิโต กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[65] โส อปรภาเค ปุพฺเพ กตกุสลํ ปุพฺเพนิวาสญาเณน สริตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต นคเร ธญฺญวติยาติอาทิมาหฯ