เมนู

11. ภิกฺขทายิวคฺโค

1. ภิกฺขาทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิกํ อายสฺมโต ภิกฺขาทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย วิภวสมฺปนฺโน สทฺธาชาโต วิหารโต นิกฺขมิตฺวา ปิณฺฑาย จรมานํ สิทฺธตฺถํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อาหารมทาสิฯ ภควา ตํ ปฏิคฺคเหตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส เตเนว กุสเลน ยาวตายุกํ ฐตฺวา อายุปริโยสาเน เทวโลเก นิพฺพตฺโต ตตฺถ ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ มนุสฺสสมฺปตฺติมนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[1] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ อนุสฺสริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ ปวรา อภินิกฺขนฺตนฺติ ปกาเรน วริตพฺพํ ปตฺเถตพฺพนฺติ ปวรํ, รมฺมภูตโต วิเวกภูตโต สกวิหารโต อภิ วิเสเสน นิกฺขนฺตนฺติ อตฺโถฯ วานา นิพฺพานมาคตนฺติ วานํ วุจฺจติ ตณฺหา, ตโต นิกฺขนฺตตฺตา นิพฺพานํ, วานนามํ ตณฺหํ ปธานํ กตฺวา สพฺพกิเลเส ปหาย นิพฺพานํ ปตฺตนฺติ อตฺโถฯ

[2] กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวานาติ กรตเลน คเหตพฺพา ทพฺพิ กฏจฺฉุ, ภิกฺขียติ อายาจียตีติ ภิกฺขา, อภิ วิเสเสน ขาทิตพฺพา ภกฺขิตพฺพาติ วา ภิกฺขา, กฏจฺฉุนา คเหตพฺพา ภิกฺขา กฏจฺฉุภิกฺขา, ทพฺพิยา ภตฺตํ ทตฺวาติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ภิกฺขาทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

2. ญาณสญฺญิกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิกํ อายสฺมโต ญาณสญฺญิกตฺเถรสฺส อปทานํฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต สทฺธมฺมสฺสวเน สาทโร สาลโย ภควโต ธมฺมเทสนานุสาเรน ญาณํ เปเสตฺวา โฆสปมาณตฺตา ภควโต ญาเณ ปสนฺโน ปญฺจงฺคอฏฺฐงฺคนมกฺการวเสน ปณามํ กตฺวา ปกฺกามิฯ โส ตโต จุโต เทวโลเกสุ อุปฺปนฺโน ตตฺถ ฉ กามาวจเร ทิพฺพสมฺปตฺติมนุภวนฺโต ตโต จวิตฺวา มนุสฺสโลเก ชาโต ตตฺถคฺคภูตา จกฺกวตฺติสมฺปทาทโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[7] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิมาหฯ ตํ วุตฺตตฺถเมวฯ นิสภาชานิยํ ยถาติ ควสตสหสฺสเชฏฺโฐ นิสโภ, นิสโภ จ โส อาชานิโย เสฏฺโฐ อุตฺตโม เจติ นิสภาชานิโยฯ ยถา นิสภาชานิโย, ตเถว ภควาติ อตฺโถฯ โลกวิสยสญฺญาตํ ปญฺญตฺติวเสน เอวํ วุตฺตํฯ อนุปเมยฺโย หิ ภควาฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ญาณสญฺญิกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

3. อุปฺปลหตฺถิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

ติวรายํ นิวาสีหนฺติอาทิกํ อายสฺมโต อุปฺปลหตฺถกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตกุสโล ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล มาลาการกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย มาลาการกมฺเมน อเนกานิ ปุปฺผานิ วิกฺกิณนฺโต ชีวติฯ อเถกทิวสํ ปุปฺผานิ คเหตฺวา จรนฺโต ภควนฺตํ รตนคฺฆิกมิว จรมานํ ทิสฺวา รตฺตุปฺปลกลาเปน ปูเชสิฯ โส ตโต จุโต เตเนว ปุญฺเญน สุคตีสุ ปุญฺญมนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[13] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ติวรายํ นิวาสีหนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ติวราติ ตีหิ วาเรหิ การิตํ สญฺจริตํ ปฏิจฺฉนฺนํ นครํ, ตสฺสํ ติวรายํ นิวาสี, วสนสีโล นิวาสนฏฺฐานเคเห วา วสนฺโต อหนฺติ อตฺโถฯ อโหสิํ มาลิโก ตทาติ ตทา นิพฺพานตฺถาย ปุญฺญสมฺภารกรณสมเย มาลิโก มาลากาโรว ปุปฺผานิ กยวิกฺกยํ กตฺวา ชีวนฺโต อโหสินฺติ อตฺโถฯ