9. ติมิรวคฺโค

1. ติมิรปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา

จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิกํ อายสฺมโต ติมิรปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา วสนฺโต กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จนฺทภาคาย นทิยา สมีเป วสติ, วิเวกกามตาย หิมวนฺตํ คนฺตฺวา นิสินฺนํ สิทฺธตฺถํ ภควนฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ตสฺส คุณํ ปสีทิตฺวา ติมิรปุปฺผํ คเหตฺวา ปูเชสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ สมฺปตฺติมนุภวนฺโต สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[1] โส อปรภาเค ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต จนฺทภาคานทีตีเรติอาทิมาหฯ ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตวฯ อนุโภตํ วชามหนฺติ คงฺคาย อาสนฺเน วสนภาเวน สพฺพตฺถ รมฺมภาเวน คงฺคาโต เหฏฺฐา โสตานุสาเรน อหํ วชามิ คจฺฉามิ ตตฺถ ตตฺถ วสามีติ อตฺโถฯ นิสินฺนํ สมณํ ทิสฺวาติ สมิตปาปตฺตา โสสิตปาปตฺตา สมณสงฺขาตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ ทิสฺวาติ อตฺโถฯ

[2] เอวํ จินฺเตสหํ ตทาติ อยํ ภควา สยํ ติณฺโณ สพฺพสตฺเต ตารยิสฺสติ สํสารโต อุตฺตาเรติ สยํ กายทฺวาราทีหิ ทมิโต อยํ ภควา ปเร ทเมติฯ

[3] สยํ อสฺสตฺโถ อสฺสาสมฺปตฺโต, กิเลสปริฬาหโต มุตฺโต สพฺพสตฺเต อสฺสาเสติ, สนฺตภาวํ อาปาเปติฯ สยํ สนฺโต สนฺตกายจิตฺโต ปเรสํ สนฺตกายจิตฺตํ ปาเปติฯ สยํ มุตฺโต สํสารโต มุจฺจิโต ปเร สํสารโต โมจยิสฺสติฯ โส อยํ ภควา สยํ นิพฺพุโต กิเลสคฺคีหิ นิพฺพุโต ปเรสมฺปิ กิเลสคฺคีหิ นิพฺพาเปสฺสตีติ อหํ ตทา เอวํ จินฺเตสินฺติ อตฺโถฯ

[4] คเหตฺวา ติมิรปุปฺผนฺติ สกลํ วนนฺตํ นีลกาฬรํสีหิ อนฺธการํ วิย กุรุมานํ ขายตีติ ติมิรํ ปุปฺผํ ตํ คเหตฺวา กณฺณิกาวณฺฏํ คเหตฺวา มตฺถเก สีสสฺส อุปริ อากาเส โอกิริํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ติมิรปุปฺผิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

2. คตสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา

ชาติยา สตฺตวสฺโสหนฺติอาทิกํ อายสฺมโต คตสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต ปุรากตวาสนาวเสน สทฺธาชาโต สตฺตวสฺสิกกาเลเยว ปพฺพชิโต ภควโต ปณามกรเณเนว ปากโฏ อโหสิฯ โส เอกทิวสํ อตีว นีลมณิปฺปภานิ นงฺคลกสิตฏฺฐาเน อุฏฺฐิตสตฺตปุปฺผานิ คเหตฺวา อากาเส ปูเชสิฯ โส ยาวตายุกํ สมณธมฺมํ กตฺวา เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[10] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ชาติยา สตฺตวสฺโสหนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ชาติยา สตฺตวสฺโสติ มาตุคพฺภโต นิกฺขนฺตกาลโต ปฏฺฐาย ปริปุณฺณสตฺตวสฺสิโกติ อตฺโถฯ ปพฺพชิํ อนคาริยนฺติ อคารสฺส หิตํ อาคาริยํ กสิวาณิชฺชาทิกมฺมํ นตฺถิ อาคาริยนฺติ อนคาริยํ, พุทฺธสาสเน ปพฺพชิํ อหนฺติ อตฺโถฯ

[12] สุคตานุคตํ มคฺคนฺติ พุทฺเธน คตํ มคฺคํฯ อถ วา สุคเตน เทสิตํ ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติปูรณวเสน หฏฺฐมานโส ตุฏฺฐจิตฺโต ปูเชตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

คตสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ