เมนู

2. ปทสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา

อกฺกนฺตญฺจ ปทํ ทิสฺวาติอาทิกํ อายสฺมโต ปทสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร อุปฺปนฺนุปฺปนฺนภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ สทฺธาสมฺปนฺเน อุปาสกเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต รตนตฺตเย ปสนฺโน ภควตา ตสฺส อนุกมฺปาย ทสฺสิตํ ปทเจติยํ ทิสฺวา ปสนฺโน โลมหฏฺฐชาโต วนฺทนปูชนาทิพหุมานมกาสิฯ โส เตเนว สุเขตฺเต สุกเตน ปุญฺเญน ตโต จุโต สคฺเค นิพฺพตฺโต ตตฺถ ทิพฺพสุขมนุภวิตฺวา อปรภาเค มนุสฺเสสุ ชาโต มนุสฺสสมฺปตฺติํ สพฺพมนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺนกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิ, ปุรากตปุญฺญนาเมน ปทสญฺญกตฺเถโรติ ปากโฏฯ

[5] โส เอกทิวสํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต อกฺกนฺตญฺจ ปทํ ทิสฺวาติอาทิมาหฯ ตตฺถ อกฺกนฺตนฺติ อกฺกมิตํ ทสฺสิตํฯ สพฺพพุทฺธานํ สพฺพทา จตุรงฺคุโลปริเยว คมนํ, อยํ ปน ตสฺส สทฺธาสมฺปนฺนตํ ญตฺวา ‘‘เอโส อิมํ ปสฺสตู’’ติ ปทเจติยํ ทสฺเสสิ, ตสฺมา โส ตสฺมิํ ปสีทิตฺวา วนฺทนปูชนาทิสกฺการมกาสีติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ปทสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

3. พุทฺธสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา

ทุมคฺเค ปํสุกูลิกนฺติอาทิกํ อายสฺมโต พุทฺธสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต สทฺธาชาโต ทุมคฺเค ลคฺคิตํ ภควโต ปํสุกูลจีวรํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ‘‘อรหทฺธช’’นฺติ จินฺเตตฺวา วนฺทนปูชนาทิสกฺการมกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺสสมฺปตฺติมนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[9] โส ปตฺตอรหตฺตาธิคโม อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ทุมคฺเค ปํสุกูลิกนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ธุนาติ กมฺปตีติ ทุโมฯ ทุหติ ปูเรติ อากาสตลนฺติ วา ทุโม, ทุมสฺส อคฺโค โกฏีติ ทุมคฺโค, ตสฺมิํ ทุมคฺเคฯ ปํสุมิว ปฏิกฺกูลภาวํ อมนุญฺญภาวํ อุลติ คจฺฉตีติ ปํสุกูลํ, ปํสุกูลเมว ปํสุกูลิกํ, สตฺถุโน ปํสุกูลํ ทุมคฺเค ลคฺคิตํ ทิสฺวา อหํ อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา ตํ ปํสุกูลํ อวนฺทิํ ปณามมกาสินฺติ อตฺโถฯ นฺติ นิปาตมตฺตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

พุทฺธสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

4. ภิสาลุวทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

กานนํ วนโมคฺคยฺหาติอาทิกํ อายสฺมโต ภิสาลุวทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล หิมวนฺตสฺส สมีเป อรญฺญาวาเส วสนฺโต วนมูลผลาหาโร วิเวกวเสนาคตํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปญฺจภิสาลุเว อทาสิฯ ภควา ตสฺส จิตฺตํ ปสาเทตุํ ปสฺสนฺตสฺเสว ปริภุญฺชิฯ โส เตน จิตฺตปฺปสาเทน กาลํ กตฺวา ตุสิตาทีสุ สมฺปตฺติมนุภวิตฺวา ปจฺฉา มนุสฺสสมฺปตฺติญฺจ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิภวสมฺปตฺติํ ปตฺโต ตํ ปหาย สาสเน ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ

[13] โส ตโต อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต กานนํ วนโมคฺคยฺหาติอาทิมาหฯ ตํ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ วสามิ วิปิเน อหนฺติ วิเวกวาโส อหํ วสามีติ สมฺพนฺโธฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ภิสาลุวทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

ฉฏฺฐภาณวารวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. เอกสญฺญกตฺเถรอปทานวณฺณนา

ขณฺโฑ นามาสิ นาเมนาติอาทิกํ อายสฺมโต เอกสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต รตนตฺตเย ปสนฺนมานโส ตสฺส สตฺถุโน ขณฺฑํ นาม อคฺคสาวกํ ภิกฺขาย จรมานํ ทิสฺวา สทฺทหิตฺวา ปิณฺฑปาตมทาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺสสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วิญฺญุตํ ปตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ โส เอกทิวสํ ปิณฺฑปาตสฺส สญฺญํ มนสิกริตฺวา ปฏิลทฺธวิเสสตฺตา เอกสญฺญกตฺเถโรติ ปากโฏฯ