เมนู

8. อมฺพทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

อโนมทสฺสี ภควาติอาทิกํ อายสฺมโต อมฺพทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อโนมทสฺสิสฺส ภควโต กาเล วานรโยนิยํ นิพฺพตฺโต หิมวนฺเต กปิราชา หุตฺวา ปฏิวสติฯ ตสฺมิํ สมเย อโนมทสฺสี ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตมคมาสิฯ อถ โส กปิราชา ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สุมธุรํ อมฺพผลํ ขุทฺทมธุนา อทาสิฯ อถ ภควา ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว ตํ สพฺพํ ปริภุญฺชิตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ อถ โส โสมนสฺสสมฺปนฺนหทโย เตเนว ปีติโสมนสฺเสน ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺโต อปราปรํ ตตฺถ ทิพฺพสุขมนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว ฉฬภิญฺญปฺปตฺโต อโหสิฯ ปุพฺพปุญฺญนาเมน อมฺพทายกตฺเถโรติ ปากโฏฯ

[53] โส อปรภาเค อตฺตนา กตกุสลพีชํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต อโนมทสฺสี ภควาติอาทิมาหฯ เมตฺตาย อผริ โลเก, อปฺปมาเณ นิรูปธีติ โส ภควา สพฺพโลเก อปฺปมาเณ สตฺเต ‘‘สุขี โหนฺตู’’ติอาทินา นิรุปธิ อุปธิวิรหิตํ กตฺวา เมตฺตาย เมตฺตจิตฺเตน อผริ ปตฺถริ วฑฺเฒสีติ อตฺโถฯ

[54] กปิ อหํ ตทา อาสินฺติ ตทา ตสฺสาคมนกาเล กปิราชา อโหสินฺติ อตฺโถฯ

อมฺพทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

9. สุมนตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุมโน นาม นาเมนาติอาทิกํ อายสฺมโต สุมนตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิขิสฺส ภควโต กาเล มาลาการสฺส กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต ภควติ ปสนฺนมานโส สุมนมาลามุฏฺฐิโย คเหตฺวา อุโภหิ หตฺเถหิ ปูเชสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ ทฺเว สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย ปุตฺตทาเรหิ วฑฺฒิตฺวา สุมนนาเมน ปากโฏ สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[62] โส อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุมโน นาม นาเมนาติอาทิมาหฯ สุนฺทรํ มนํ จิตฺตํ ยสฺส โส สุมโนฯ สทฺธาปสาทพหุมาเนน ยุตฺโต นาเมน สุมโน นาม มาลากาโร ตทา อหํ อโหสิํฯ

[63] สิขิโน โลกพนฺธุโนติ สิขา มุทฺธา กาสตีติ สิขีฯ อถ วา สมฺปยุตฺตสมฺปโยเค ขาทติ วิทฺธํเสตีติ สิขี, กา สา? อคฺคิสิขา, อคฺคิสิขา วิย สิขาย ทิปฺปนโต สิขีฯ ยถา อคฺคิสิขา โชตติ ปากฏา โหติ, สิขี ปตฺตติณกฏฺฐปลาสาทิเก ทหติ, เอวมยมฺปิ ภควา นีลปีตาทิรํสีหิ โชตติ สกลโลกสนฺนิวาเส ปากโฏ โหติฯ สกสนฺตานคตสพฺพกิเลเส โสเสติ วิทฺธํเสติ ฌาเปตีติ โวหารนามํ นามกมฺมํ นามเธยฺยํ, ตสฺส สิขิโนฯ สกลโลกสฺส พนฺธุญาตโกติ โลกพนฺธุ, ตสฺส สิขิโน โลกพนฺธุโน ภควโต สุมนปุปฺผํ อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อตฺโถฯ

สุมนตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ