ติวิธคฺคีหิ ฑยฺหเรติ นรกคฺคิเปตคฺคิสํสารคฺคิสงฺขาเตหิ ตีหิ อคฺคีหิ ฑยฺหนฺติฯ อหํ ปน เกน อุปาเยน เกน การเณน วิสํยุตฺโต ภเวยฺยนฺติ อตฺโถฯ

[136] เทยฺยธมฺโม อนฺนปานาทิทาตพฺพยุตฺตกํ วตฺถุ มยฺหํ นตฺถิ, ตสฺสาภาเวน อหํ วราโก ทุกฺขิโต ภตโก ภติยา ชีวนโก ยํนูนาหํ ปญฺจสีลํ รกฺเขยฺยํ ปริปูรยนฺติ ปญฺจสีลํ สมาทิยิตฺวา ปริปูเรนฺโต ยํนูน รกฺเขยฺยํ สาธุกํ ภทฺทกํ สุนฺทรํ กตฺวา ปริปาเลยฺยนฺติ อตฺโถฯ

[148] สฺวาหํ ยสมนุภวินฺติ โส อหํ เทวมนุสฺเสสุ มหนฺตํ ยสํ อนุภวิํ เตสํ สีลานํ วาหสา อานุภาเวนาติ อตฺโถฯ กปฺปโกฏิมฺปิ เตสํ สีลานํ ผลํ กิตฺเตนฺโต เอกโกฏฺฐาสเมว กิตฺตเย ปากฏํ กเรยฺยนฺติ อตฺโถฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

ปญฺจสีลสมาทานิยตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

5. อนฺนสํสาวกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิกํ อายสฺมโต อนฺนสํสาวกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทฺวตฺติํสมหาปุริสลกฺขณพฺยามปฺปภามณฺฑโลปโสภิตํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ภควนฺตํ นิมนฺเตตฺวา เคหํ เนตฺวา วรอนฺนปาเนน สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา โภเชสิฯ โส เตเนว จิตฺตปฺปสาเทน ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา ตโต จวิตฺวา มนุสฺสโลเก นิพฺพตฺติตฺวา มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา ตโต อปราปรํ เทวมนุสฺสสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต สาสเน ปสีทิตฺวา ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ โส ปุพฺเพ กตปุญฺญนามวเสน อนฺนสํสาวกตฺเถโรติ ปากฏนาโม อโหสิฯ

[155-6] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ‘‘เอวํ มยา อิมินา ปุญฺญสมฺภารานุภาเวน ปตฺตํ อรหตฺต’’นฺติ อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ อุทานวเสน ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺณนฺติอาทิมาห ฯ ตตฺถ สุวณฺณสฺส วณฺโณ วิย วณฺโณ ยสฺส ภควโต โสยํ สุวณฺณวณฺโณ, ตํ สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ สิทฺธตฺถนฺติ อตฺโถฯ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณติ เวสฺสานํ อาปณปนฺตีนํ อนฺตรวีถิยํ คจฺฉมานํฯ กญฺจนคฺฆิยสํกาสนฺติ สุวณฺณโตรณสทิสํ พาตฺติํสวรลกฺขณํ ทฺวตฺติํสวรลกฺขเณหิ สมฺปนฺนํ โลกปชฺโชตํ สกลโลกทีปภูตํ อปฺปเมยฺยํ ปมาณวิรหิตํ อโนปมํ อุปมาวิรหิตํ ชุตินฺธรํ ปภาธารํ นีลปีตาทิฉพฺพณฺณพุทฺธรํสิโย ธารกํ สิทฺธตฺถํ ทิสฺวา ปรมํ อุตฺตมํ ปีติํ อลตฺถํ อลภินฺติ สมฺพนฺโธฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

อนฺนสํสาวกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

6. ธูปทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สิทฺธตฺถสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต ธูปทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต สิทฺธตฺเถ ภควติ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ตสฺส ภควโต คนฺธกุฏิยํ จนฺทนาครุกาฬานุสาริอาทินา กเตหิ อเนเกหิ ธูเปหิ ธูปปูชํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวนฺโต นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตภเว ปูชนีโย หุตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต ปุญฺญสมฺภารานุภาเวน สาสเน ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา กตธูปปูชาปุญฺญตฺตา นาเมน ธูปทายกตฺเถโรติ สพฺพตฺถ ปากโฏฯ โส ปตฺตอรหตฺตผโล อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ทสฺเสนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโตติอาทิมาหฯ สิทฺโธ ปริปุณฺโณ สพฺพญฺญุตญฺญาณาทิคุณสงฺขาโต อตฺโถ ปโยชนํ ยสฺส ภควโต โสยํ สิทฺธตฺโถ, ตสฺส สิทฺธตฺถสฺส ภควโต ภคฺยาทิคุณวนฺตสฺส โลกเชฏฺฐสฺส สกลโลกุตฺตมสฺส ตาทิโน อิฏฺฐานิฏฺเฐสุ ตาทิสสฺส อจลสภาวสฺสาติ อตฺโถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ธูปทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

7. ปุลินปูชกตฺเถรอปทานวณฺณนา

วิปสฺสิสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต ปุลินปูชกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต สาสเน ปสนฺนจิตฺโต เจติยงฺคณโพธิยงฺคเณสุ ปุราณวาลุกํ อปเนตฺวา นวํ มุตฺตาทลสทิสปณฺฑรปุลินํ โอกิริตฺวา มาฬกํ อลงฺกริฯ เตน กมฺเมน โส เทวโลเก นิพฺพตฺโต ตตฺถ ทิพฺเพหิ รตเนหิ วิชฺโชตมาเน อเนกโยชเน กนกวิมาเน ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา ตโต จุโต มนุสฺสโลเก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺตี ราชา หุตฺวา มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อปราปรํ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปนฺเน เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพตฺโต สาสเน ปสนฺโน ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ โส อตฺตโน กตปุญฺญนามสทิเสน นาเมน ปุลินปูชกตฺเถโรติ ปากโฏฯ

[165] โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ทสฺเสนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโตติอาทิมาหฯ ตตฺถ วิวิธํ ปสฺสตีติ วิปสฺสี, วิวิจฺจ ปสฺสตีติ วา วิปสฺสี, วิวิเธ อตฺตตฺถปรตฺถาทิเภเท อตฺเถ ปสฺสตีติ วา วิปสฺสี, วิวิเธ โวหารปรมตฺถาทิเภเท ปสฺสตีติ วา วิปสฺสี, ตสฺส วิปสฺสิสฺส โพธิยา ปาทปุตฺตเม อุตฺตเม โพธิรุกฺขมณฺฑลมาฬเก ปุราณปุลินํ วาลุกํ ฉฑฺเฑตฺวา สุทฺธํ ปณฺฑรํ ปุลินํ อากิริํ สนฺถริํฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติฯ

ปุลินปูชกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ