8. วชฺชิตตฺเถรคาถาวณฺณนา

สํสรํ ทีฆมทฺธานนฺติ อายสฺมโต วชฺชิตตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อิโต ปญฺจสฏฺฐิเม กปฺเป เอกสฺมิํ ปจฺจนฺตคาเม นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต วนจรโก หุตฺวา วิจรนฺโต เอกทิวสํ อุปสนฺตํ นาม ปจฺเจกพุทฺธํ ปพฺพตคุหายํ วิหรนฺตํ อทฺทสฯ โส ตสฺส อุปสมํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส จมฺปกปุปฺเผน ปูชํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท โกสลรฏฺเฐ อิพฺภกุเล นิพฺพตฺโต ชาตทิวสโต ปฏฺฐาย มาตุคามหตฺถํ คโต โรทติฯ พฺรหฺมโลกโต กิร จวิตฺวา อิธาคโต ยสฺมา มาตุคามสมฺผสฺสํ น สหติ, ตสฺมา มาตุคามสมฺผสฺสวชฺชนโต วชฺชิโตตฺเวว นามํ ชาตํฯ โส วยปฺปตฺโต สตฺถุ ยมกปาฏิหาริยํ ทิสฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา ตทเหว ฉฬภิญฺโญ อโหสิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.37.27-30) –

‘‘อุปสนฺโต จ สมฺพุทฺโธ, วสตี ปพฺพตนฺตเร;

เอกจมฺปกมาทาย, อุปคจฺฉิํ นรุตฺตมํฯ

‘‘ปสนฺนจิตฺโต สุมโน, ปจฺเจกมุนิมุตฺตมํ;

อุโภ หตฺเถหิ ปคฺคยฺห, ปูชยิํ อปราชิตํฯ

‘‘ปญฺจสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป, ยํ ปุปฺผมภิปูชยิํ;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสริตฺวา ธมฺมสํเวเคน –

[215]

‘‘สํสรํ ทีฆมทฺธานํ, คตีสุ ปริวตฺติสํ;

อปสฺสํ อริยสจฺจานิ, อนฺธภูโต ปุถุชฺชโนฯ

[216]

‘‘ตสฺส เม อปฺปมตฺตสฺส, สํสารา วินฬีกตา;

สพฺพา คตี สมุจฺฉินฺนา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ – ทฺเว คาถา อภาสิ;