10. กปฺปฏกุรตฺเถรคาถาวณฺณนา

อยมิติ กปฺปโฏติ อายสฺมโต กปฺปฏกุรตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ ภควนฺตํ วินตาย นาม นทิยา ตีเร อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล นิสินฺนํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส เกตกปุปฺเผหิ ปูชํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ ทุคฺคตกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ยาว วยปฺปตฺติ, ตาว อญฺญํ อุปายํ อชานนฺโต กปฺปฏขณฺฑนิวาสโน สราวหตฺโถ ตตฺถ ตตฺถ กุรํ ปริเยสนฺโต วิจริ, เตน กปฺปฏกุโรตฺเวว ปญฺญายิตฺถฯ โส วยปฺปตฺโต ติณํ วิกฺกิณิตฺวา ชีวิกํ กปฺเปนฺโต เอกทิวสํ ติณลาวนตฺถํ อรญฺญํ คโต ตตฺถ อญฺญตรํ ขีณาสวตฺเถรํ ทิสฺวา ตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา นิสีทิฯ ตสฺส เถโร ธมฺมํ กเถสิฯ โส ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ‘‘กิํ เม อิมาย กิจฺฉชีวิกายา’’ติ ปพฺพชิตฺวา อตฺตโน นิวตฺถกปฺปฏโจฬํ เอกสฺมิํ ฐาเน นิกฺขิปิฯ ยทา จสฺส อนภิรติ อุปฺปชฺชติ, ตทา ตํ กปฺปฏํ โอโลเกนฺตสฺส อนภิรติ วิคจฺฉติ, สํเวคํ ปฏิลภิฯ เอวํ กโรนฺโต สตฺตกฺขตฺตุํ อุปฺปพฺพชิฯ ตสฺส ตํ การณํ ภิกฺขู ภควโต อาโรเจสุํฯ อเถกทิวสํ กปฺปฏกุโร ภิกฺขุ ธมฺมสภายํ ปริสปริยนฺเต นิสินฺโน นิทฺทายติ, ตํ ภควา โจเทนฺโต –

[199]

‘‘อยมิติ กปฺปโฏ กปฺปฏกุโร, อจฺฉาย อติภริตาย;

อมตฆฏิกายํ ธมฺมกฏมตฺโต, กตปทํ ฌานานิ โอเจตุํฯ

[200]

‘‘มา โข ตฺวํ กปฺปฏ ปจาเลสิ, มา ตฺวํ อุปกณฺณมฺหิ ตาเฬสฺสํ;

น หิ ตฺวํ กปฺปฏ มตฺตมญฺญาสิ, สงฺฆมชฺฌมฺหิ ปจลายมาโน’’ติฯ –

คาถาทฺวยํ อภาสิฯ

ตตฺถ อยมิติ กปฺปโฏ กปฺปฏกุโรติ กปฺปฏกุโร ภิกฺขุ ‘‘อยํ มม กปฺปโฏ, อิมํ ปริทหิตฺวา ยถา ตถา ชีวามี’’ติ เอวํ อุปฺปนฺนมิจฺฉาวิตกฺโก อจฺฉาย อติภริตาย อมตฆฏิกายํ มม อมตฆเฏ ตหํ ตหํ วสฺสนฺเต ‘‘อมตมธิคตํ อหมนุสาสามิ, อหํ ธมฺมํ เทเสมิ’’ (มหาว. 12; ม. นิ. 1.286; 2.342)ฯ