เมนู

9. ภารทฺวาชตฺเถรคาถาวณฺณนา

นทนฺติ เอวํ สปฺปญฺญาติ อายสฺมโต ภารทฺวาชตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อิโต เอกติํเส กปฺเป กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สุมนํ นาม ปจฺเจกพุทฺธํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ปริปกฺกํ วลฺลิการผลํ อทาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา โคตฺตนาเมน ภารทฺวาโชตฺเวว ปญฺญายิตฺถฯ โส วยปฺปตฺโต ฆราวาสํ วสนฺโต เอกปุตฺตํ ลภิฯ ตสฺส ‘‘กณฺหทินฺโน’’ติ นามํ อกาสิฯ ตสฺส วิญฺญุตํ ปตฺตกาเล ‘‘ตาต, อสุกสฺส นาม อาจริยสฺส สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺขิตฺวา เอหี’’ติ ตํ ตกฺกสิลํ เปเสสิฯ โส คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค สตฺถุ สาวกํ อญฺญตรํ มหาเถรํ กลฺยาณมิตฺตํ ลภิตฺวา ตสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺโจ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 2.48.66-70) –

‘‘สุมโน นาม สมฺพุทฺโธ, ตกฺกรายํ วสี ตทา;

วลฺลิการผลํ คยฺห, สยมฺภุสฺส อทาสหํฯ

‘‘เอกติํเส อิโต กปฺเป, ยํ ผลํ อททิํ ตทา;

ทุคฺคติํ นาภิชานามิ, ผลทานสฺสิทํ ผลํฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อถสฺส ปิตา ภารทฺวาโช เวฬุวเน วิหรนฺตํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ สจฺฉากาสิฯ อถ ปุตฺโต สตฺถารํ วนฺทิตุํ ราชคหํ อาคโต สตฺถุ สนฺติเก นิสินฺนํ ปิตรํ ทิสฺวา ตุฏฺฐจิตฺโต ‘‘ปิตาปิ โข เม ปพฺพชิโต, กิํ นุ โข เตน ปพฺพชฺชากิจฺจํ มตฺถกํ ปาปิต’’นฺติ วีมํสนฺโต ขีณาสวภาวํ ญตฺวา ตํ สีหนาทํ นทาเปตุกาโม, ‘‘สาธุ, โข ตุมฺเหหิ กตํ ปพฺพชนฺเตหิ, ปพฺพชฺชากิจฺจํ ปน มตฺถกํ ปาปิต’’นฺติ ปุจฺฉิฯ ภารทฺวาโช ปุตฺตสฺส อธิคมํ ทีเปนฺโต –

[177]

‘‘นทนฺติ เอวํ สปฺปญฺญา, สีหาว คิริคพฺภเร;

วีรา วิชิตสงฺคามา, เชตฺวา มารํ สวาหนํฯ

[178]

‘‘สตฺถา จ ปริจิณฺโณ เม, ธมฺโม สงฺโฆ จ ปูชิโต;

อหญฺจ วิตฺโต สุมโน, ปุตฺตํ ทิสฺวา อนาสว’’นฺติฯ – คาถาทฺวยํ อภาสิ;