อถสฺส ภควา สวิเสสํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตํ ญตฺวา ตํ คุณํ วิภาเวนฺโต, ‘‘เอตทคฺคํ, ภิกฺขเว, มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ ยทิทํ นนฺโท’’ติ (อ. นิ. 1.219, 230) อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารภาเวน อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิฯ เถโร หิ ‘‘ยเมวาหํ อินฺทฺริยานํ อสํวรํ นิสฺสาย อิมํ วิปฺปการํ ปตฺโต, ตเมวาหํ สุฏฺฐุ นิคฺคเหสฺสามี’’ติ อุสฺสาหชาโต พลวหิโรตฺตปฺโป ตตฺถ จ กตาธิการตฺตา อินฺทฺริยสํวเร อุกฺกํสปารมิํ อคมาสีติฯ

นนฺทตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. สิริมตฺเถรคาถาวณฺณนา

ปเร จ นํ ปสํสนฺตีติ อายสฺมโต สิริมตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตภวเน ฐิตกาเล พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกฏุภานํ สกฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย เนกฺขมฺมชฺฌาสยตาย กาเม ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จตุราสีติสหสฺสปริมาเณน ตาปสคเณน ปริวุโต หิมวนฺตปฺปเทเส เทวตาภินิมฺมิเต อสฺสเม ฌานาภิญฺญาโย นิพฺพตฺเตตฺวา วสนฺโต ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการตาย ลกฺขณมนฺเตสุ อาคตนิยาเมน จ พุทฺธคุเณ อนุสฺสริตฺวา อตีเต พุทฺเธ อุทฺทิสฺส อญฺญตรสฺมิํ นทีนิวตฺตเน ปุลินเจติยํ กตฺวา ปูชาสกฺการาภิรโต อโหสิฯ ตํ ทิสฺวา ตาปสา, ‘‘กํ อุทฺทิสฺส อยํ ปูชาสกฺกาโร กรียตี’’ติ ปุจฺฉิํสุฯ โส เตสํ ลกฺขณมนฺเต อาหริตฺวา ตตฺถ อาคตานิ มหาปุริสลกฺขณานิ วิภชิตฺวา ตทนุสาเรน อตฺตโน พเล ฐตฺวา พุทฺธคุเณ กิตฺเตสิฯ ตํ สุตฺวา เตปิ ตาปสา ปสนฺนมานสา ตโต ปฏฺฐาย สมฺมาสมฺพุทฺธํ อุทฺทิสฺส ถูปปูชํ กโรนฺตา วิหรนฺติฯ

เตน จ สมเยน ปทุมุตฺตรโพธิสตฺโต ตุสิตกายา จวิตฺวา มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกนฺโต โหติฯ