4. เมตฺตชิตฺเถรคาถาวณฺณนา

นโม หิ ตสฺส ภควโตติ อายสฺมโต เมตฺตชิตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? โส กิร อโนมทสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต สาสเน อภิปฺปสนฺโน หุตฺวา โพธิรุกฺขสฺส อิฏฺฐกาหิ เวทิกํ จินิตฺวา สุธาปริกมฺมํ กาเรสิฯ สตฺถา ตสฺส อนุโมทนํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, เมตฺตชีติสฺส นามํ อโหสิฯ โส วยปฺปตฺโต กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อรญฺเญ วิหรนฺโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา ปุพฺพเหตุนา โจทิยมาโน สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปวตฺตินิวตฺติโย อารพฺภ ปญฺหํ ปุจฺฉิตฺวา สตฺถารา ปญฺเห วิสฺสชฺชิเต ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.15.26-31) –

‘‘อโนมทสฺสีมุนิโน, โพธิเวทิมกาสหํ;

สุธาย ปิณฺฑํ ทตฺวาน, ปาณิกมฺมํ อกาสหํฯ

‘‘ทิสฺวา ตํ สุกตํ กมฺมํ, อโนมทสฺสี นรุตฺตโม;

ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา, อิมา คาถา อภาสถฯ

‘‘อิมินา สุธกมฺเมน, เจตนาปณิธีหิ จ;

สมฺปตฺติํ อนุโภตฺวาน, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสติฯ

‘‘ปสนฺนมุขวณฺโณมฺหิ, เอกคฺโค สุสมาหิโต;

ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเนฯ

‘‘อิโต กปฺปสเต อาสิํ, ปริปุณฺเณ อนูนเก;

ราชา สพฺพฆโน นาม, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ

อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สตฺถารํ โถเมนฺโต –

[94]

‘‘นโม หิ ตสฺส ภควโต, สกฺยปุตฺตสฺส สิรีมโต;

เตนายํ อคฺคปฺปตฺเตน, อคฺคธมฺโม สุเทสิโต’’ติฯ – คาถํ อภาสิ;