อธิคจฺเฉยฺย สุขํ นิรามิสนฺติ เอวํ สมถนิมิตฺตาทิโกสลฺเลน ลพฺเภ จิตฺตวิเวกสุเข ปติฏฺฐาย สโต สมฺปชาโน หุตฺวา วิปสฺสนาฌาเนเนว ฌายนฺโต กามามิสวฏฺฏามิเสหิ อสมฺมิสฺสตาย นิรามิสํ นิพฺพานสุขํ ผลสุขญฺจ อธิคจฺเฉยฺย สมุปคจฺเฉยฺยาติ อตฺโถฯ

สุนาคตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. นาคิตตฺเถรคาถาวณฺณนา

อิโต พหิทฺธา ปุถุอญฺญวาทินนฺติ อายสฺมโต นาคิตตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล นารโท นาม พฺราหฺมโณ หุตฺวา เอกทิวสํ มาฬเก นิสินฺโน ภควนฺตํ ภิกฺขุสงฺเฆน ปุรกฺขตํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ตีหิ คาถาหิ อภิตฺถวิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุนคเร สกฺยราชกุเล นิพฺพตฺติ, นาคิโตติสฺส นามํ อโหสิฯ โส ภควติ กปิลวตฺถุสฺมิํ วิหรนฺเต มธุปิณฺฑิกสุตฺตํ (ม. นิ. 1.199 อาทโย) สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.14.47-54) –

‘‘วิสาลมาเฬ อาสีโน, อทฺทสํ โลกนายกํ;

ขีณาสวํ พลปฺปตฺตํ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํฯ

‘‘สตสหสฺสา เตวิชฺชา, ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา;

ปริวาเรนฺติ สมฺพุทฺธํ, โก ทิสฺวา นปฺปสีทติฯ

‘‘ญาเณ อุปนิธา ยสฺส, น วิชฺชติ สเทวเก;

อนนฺตญาณํ สมฺพุทฺธํ, โก ทิสฺวา นปฺปสีทติฯ

‘‘ธมฺมกายญฺจ ทีเปนฺตํ, เกวลํ รตนากรํ;

วิกปฺเปตุํ น สกฺโกนฺติ, โก ทิสฺวา นปฺปสีทติฯ

‘‘อิมาหิ ตีหิ คาถาหิ, นารโทวฺหยวจฺฉโล;

ปทุมุตฺตรํ ถวิตฺวาน, สมฺพุทฺธํ อปราชิตํฯ