9. รกฺขิตตฺเถรคาถาวณฺณนา

สพฺโพ ราโค ปหีโน เมติ อายสฺมโต รกฺขิตตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส เทสนาญาณํ อารพฺภ โถมนํ อกาสิฯ สตฺถา ตสฺส จิตฺตปฺปสาทํ โอโลเกตฺวา ‘‘อยํ อิโต สตสหสฺสกปฺปมตฺถเก โคตมสฺส นาม สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส รกฺขิโต นาม สาวโก ภวิสฺสตี’’ติ พฺยากาสิ ฯ โส ตํ สุตฺวา ภิยฺโยโสมตฺตาย ปสนฺนมานโส อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เทวทหนิคเม สากิยราชกุเล นิพฺพตฺติ, รกฺขิโตติสฺส นามํ อโหสิฯ โส เย สากิยโกลิยราชูหิ ภควโต ปริวารตฺถาย ทินฺนา ปญฺจสตราชกุมารา ปพฺพชิตา, เตสํ อญฺญตโรฯ เต ปน ราชกุมารา น สํเวเคน ปพฺพชิตตฺตา อุกฺกณฺฐาภิภูตา ยทา สตฺถารา กุณาลทหตีรํ เนตฺวา กุณาลชาตกเทสนาย (ชา. 2.21.กุณาลชาตก) อิตฺถีนํ โทสวิภาวเนน กาเมสุ อาทีนวํ ปกาเสตฺวา กมฺมฏฺฐาเน นิโยชิตา, ตทา อยมฺปิ กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.14.1-9) –

‘‘ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน, โลกเชฏฺโฐ นราสโภ;

มหโต ชนกายสฺส, เทเสติ อมตํ ปทํฯ

‘‘ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา, วาจาสภิมุทีริตํ;

อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน, เอกคฺโค อาสหํ ตทาฯ

‘‘ยถา สมุทฺโท อุทธีนมคฺโค, เนรู นคานํ ปวโร สิลุจฺจโย;

ตเถว เย จิตฺตวเสน วตฺตเร, น พุทฺธญาณสฺส กลํ อุเปนฺติ เตฯ

‘‘ธมฺมวิธิํ ฐเปตฺวาน, พุทฺโธ การุณิโก อิสิ;

ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา, อิมา คาถา อภาสถฯ

‘‘โย โส ญาณํ ปกิตฺเตสิ, พุทฺธมฺหิ โลกนายเก;

กปฺปานํ สตสหสฺสํ, ทุคฺคติํ น คมิสฺสติฯ

‘‘กิเลเส ฌาปยิตฺวาน, เอกคฺโค สุสมาหิโต;

โสภิโต นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ

‘‘ปญฺญาเส กปฺปสหสฺเส, สตฺเตวาสุํ ยสุคฺคตา;

สตฺตรตนสมฺปนฺนา, จกฺกวตฺตี มหพฺพลาฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ