9. โกสลวิหาริตฺเถรคาถาวณฺณนา

สทฺธายาหํ ปพฺพชิโตติ อายสฺมโต โกสลวิหาริตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุสลพีชํ โรเปตฺวา ตํ ตํ ปุญฺญํ อกาสิฯ เสสํ อญฺชนวนิยตฺเถรวตฺถุสทิสเมวฯ อยํ ปน วิเสโส – อยํ กิร วุตฺตนเยน ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺโจ โกสลรฏฺเฐ อญฺญตรสฺมิํ คาเม เอกํ อุปาสกกุลํ นิสฺสาย อรญฺเญ วิหรติ, ตํ โส อุปาสโก รุกฺขมูเล วสนฺตํ ทิสฺวา กุฏิกํ กาเรตฺวา อทาสิฯ เถโร กุฏิกายํ วิหรนฺโต อาวาสสปฺปาเยน สมาธานํ ลภิตฺวา วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.11.53-61) –

‘‘หิมวนฺตสฺสาวิทูเร, วสามิ ปณฺณสนฺถเร;

ฆาเสสุ เคธมาปนฺโน, เสยฺยสีโล จหํ ตทาฯ

‘‘ขณนฺตาลุกลมฺพานิ , พิฬาลิตกฺกลานิ จ;

โกลํ ภลฺลาตกํ พิลฺลํ, อาหตฺวา ปฏิยาทิตํฯ

‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;

มม สงฺกปฺปมญฺญาย, อาคจฺฉิ มม สนฺติกํฯ

‘‘อุปาคตํ มหานาคํ, เทวเทวํ นราสภํ;

พิฬาลิํ ปคฺคเหตฺวาน, ปตฺตมฺหิ โอกิริํ อหํฯ

‘‘ปริภุญฺชิ มหาวีโร, โตสยนฺโต มมํ ตทา;

ปริภุญฺชิตฺวาน สพฺพญฺญู, อิมํ คาถํ อภาสถฯ

‘‘สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา, พิฬาลิํ เม อทา ตุวํ;

กปฺปานํ สตสหสฺสํ, ทุคฺคติํ นุปปชฺชสิฯ

‘‘จริมํ วตฺตเต มยฺหํ, ภวา สพฺเพ สมูหตา;

ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ, สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเนฯ

‘‘จตุปญฺญาสิโต กปฺเป, สุเมขลิย สวฺหโย;

สตฺตรตนสมฺปนฺโน, จกฺกวตฺตี มหพฺพโลฯ

‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ…เป.… กตํ พุทฺธสฺส สาสน’’นฺติฯ