10. วิมลตฺเถรคาถาวณฺณนา

ธรณี จ สิญฺจติ วาติ อายสฺมโต วิมลตฺเถรสฺส คาถาฯ กา อุปฺปตฺติ? โสปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล สงฺขธมนกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต ตสฺมิํ สิปฺเป นิปฺผตฺติํ คโต เอกทิวสํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ ปสฺสิตฺวา ปสนฺนมานโส สงฺขธมเนน ปูชํ กตฺวา ตโต ปฏฺฐาย กาเลน กาลํ สตฺถุ อุปฏฺฐานํ อกาสิฯ โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา อปราปรํ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต กาเล ‘‘อนาคเต เม วิมโล วิสุทฺโธ กาโย โหตู’’ติ โพธิรุกฺขํ คนฺโธทเกหิ นฺหาเปสิ, เจติยงฺคณโพธิยงฺคเณสุ อาสนานิ โธวาเปสิ, ภิกฺขูนมฺปิ กิลิฏฺเฐ สมณปริกฺขาเร โธวาเปสิฯ

โส ตโต จวิตฺวา เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ ปริวตฺเตนฺโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห อิพฺภกุเล นิพฺพตฺติฯ ตสฺส มาตุกุจฺฉิยํ วสนฺตสฺส นิกฺขมนฺตสฺส จ กาโย ปิตฺตเสมฺหาทีหิ อสํกิลิฏฺโฐ ปทุมปลาเส อุทกพินฺทุ วิย อลคฺโค ปจฺฉิมภวิกโพธิสตฺตสฺส วิย สุวิสุทฺโธ อโหสิ, เตนสฺส วิมโลตฺเวว นามํ อกํสุฯ โส วยปฺปตฺโต ราชคหปฺปเวสเน พุทฺธานุภาวํ ทิสฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา โกสลรฏฺเฐ ปพฺพตคุหายํ วิหรติฯ อเถกทิวสํ จาตุทฺทีปิกมหาเมโฆ สกลํ จกฺกวาฬคพฺภํ ปตฺถริตฺวา ปาวสฺสิฯ วิวฏฺฏฏฺฐายิมฺหิ พุทฺธานํ จกฺกวตฺตีนญฺจ ธรมานกาเล เอว กิร เอวํ วสฺสติฯ ฆมฺมปริฬาหวูปสมโต อุตุสปฺปายลาเภน เถรสฺส จิตฺตํ สมาหิตํ อโหสิ เอกคฺคํฯ โส สมาหิตจิตฺโต ตาวเทว วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ เตน วุตฺตํ อปทาเน (อป. เถร 1.10.56-60) –

‘‘วิปสฺสิสฺส ภควโต, อโหสิํ สงฺขธมฺมโก;

นิจฺจุปฏฺฐานยุตฺโตมฺหิ, สุคตสฺส มเหสิโนฯ

‘‘อุปฏฺฐานผลํ ปสฺส, โลกนาถสฺส ตาทิโน;

สฏฺฐิ ตูริยสหสฺสานิ, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ