เมนู

5. ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา

สูริโย ยถา วิคตวลาหเก นเภติ ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู คามกาวาเส วสฺสํ วสิตฺวา ภควนฺตํ ทสฺสนาย ราชคหํ อุทฺทิสฺส คจฺฉนฺตา สายํ อญฺญตรํ คามํ สมฺปาปุณิํสุฯ เสสํ อนนฺตรวิมานสทิสเมวฯ

[1075]

‘‘สูริโย ยถา วิคตวลาหเก นเภ…เป.…ฯ

(ยถา ปุริมวิมานํ, ตถา วิตฺถาเรตพฺพํ;)

[1079]

‘‘วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

ตตฺถ คาถาสุปิ อปุพฺพํ นตฺถิ;

ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ภิกฺขาทายกวิมานวณฺณนา

อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานนฺติ ภิกฺขาทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน อญฺญตรํ คามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺโฐ เอกสฺส ฆรทฺธาเร อฏฺฐาสิฯ ตตฺถ อญฺญตโร ปุริโส โธตหตฺถปาโท ‘‘ภุญฺชิสฺสามี’’ติ นิสินฺโน โภชนํ อุปเนตฺวา ปาติยา ปกฺขิตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ปาติยา ภตฺตํ ตสฺส ภิกฺขุโน ปตฺเต อากิรนฺโต เตน ‘‘เอกเทสเมว เทหี’’ติ วุตฺโตปิ สพฺพเมว อากิริฯ โส ภิกฺขุ อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส ปุริโส ‘‘ฉาตชฺฌตฺตสฺส ภิกฺขุโน มยา อภุญฺชิตฺวา ภตฺตํ ทินฺน’’นฺติ อนุสฺสรนฺโต อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิลภิฯ โส อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร เทวจาริกํ จรนฺโต มหติยา เทวิทฺธิยา วิโรจมานํ ทิสฺวา อิมาหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1081]

‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ, สมนฺตโต ทฺวาทส โยชนานิ;

กูฏาคารา สตฺตสตา อุฬารา, เวฬุริยถมฺภา รุจกตฺถตา สุภาฯ

[1082]

‘‘เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว…เป.…

วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

โสปิ ตสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –

[1083]

‘‘โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[1084]

‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูโต, ทิสฺวาน ภิกฺขุํ ตสิตํ กิลนฺตํ;

เอกาหํ ภิกฺขํ ปฏิปาทยิสฺสํ, สมงฺคิ ภตฺเตน ตทา อกาสิํฯ

[1085]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.… วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

[1084] ตตฺถ เอกาหํ ภิกฺขนฺติ เอกํ อหํ ภิกฺขามตฺตํ, เอกํ ภตฺตวฑฺฒิตกนฺติ อตฺโถฯ ปฏิปาทยิสฺสนฺติ ปฏิปาเทสิํ อทาสิํฯ สมงฺคิ ภตฺเตนาติ ภตฺเตน สมงฺคีภูตํ, ลทฺธภิกฺขนฺติ อตฺโถฯ เอวํ มหาเถโร เตน เทวปุตฺเตน อตฺตโน สุจริตกมฺเม ปกาสิเต สปริวารสฺส ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา มนุสฺสโลกมาคโต, ตํ ปวตฺติํ สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส กเถสิฯ สตฺถา ตํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตมหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิฯ สา เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา อโหสีติฯ

ภิกฺขาทายกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ยวปาลกวิมานวณฺณนา

อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานนฺติ ยวปาลกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน ราชคเห อญฺญตโร ทุคฺคตทารโก ยวเขตฺตํ รกฺขติฯ โส เอกทิวสํ ปาตราสตฺถาย กุมฺมาสํ ลภิตฺวา ‘‘เขตฺตํ คนฺตฺวา ภุญฺชิสฺสามี’’ติ ตํ กุมฺมาสํ คเหตฺวา ยวเขตฺตํ คนฺตฺวา รุกฺขมูเล นิสีทิฯ ตสฺมิํ ขเณ อญฺญตโร ขีณาสวตฺเถโร มคฺคปฺปฏิปนฺโน อุปกฏฺเฐ กาเล ตํ ฐานํ ปตฺวา ยวปาลเกน นิสินฺนํ รุกฺขมูลํ อุปสงฺกมิฯ ยวปาลโก เวลํ โอโลเกตฺวา ‘‘กจฺจิ, ภนฺเต, อาหาโร ลทฺโธ’’ติ อาหฯ เถโร ตุณฺหี อโหสิฯ โส อลทฺธภาวํ ญตฺวา ‘‘ภนฺเต, อุปกฏฺฐา เวลา, ปิณฺฑาย จริตฺวา ภุญฺชิตุํ น สกฺกา, มยฺหํ อนุกมฺปาย อิมํ กุมฺมาสํ ปริภุญฺชถา’’ติ วตฺวา เถรสฺส ตํ กุมฺมาสํ อทาสิฯ เถโร ตํ อนุกมฺปนฺโต ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว ตํ ปริภุญฺชิตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โสปิ ทารโก ‘‘สุทินฺนํ วต มยา อีทิสสฺส กุมฺมาสทานํ ททนฺเตนา’’ติ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํสภวเน วุตฺตนเยเนว วิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร อิมาหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1087]

‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ…เป.…

วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

โสปิ ตสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –

[1089] ‘‘โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[1090]

‘‘อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูโต, อโหสิํ ยวปาลโก;

อทฺทสํ วิรชํ ภิกฺขุํ, วิปฺปสนฺนมนาวิลํฯ

[1091]

‘‘ตสฺส อทาสหํ ภาคํ, ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ;

กุมฺมาสปิณฺฑํ ทตฺวาน, โมทามิ นนฺทเน วเนฯ

[1092]