4. ปฐมอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา

จนฺโท ยถา วิคตวลาหเก นเภติ อุปสฺสยทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ คามกาวาเส วสฺสํ วสิตฺวา วุตฺถวสฺโส ปวาเรตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตุํ ราชคหํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค สายํ อญฺญตรํ คามํ ปวิสิตฺวา วสนฏฺฐานํ ปริเยสนฺโต อญฺญตรํ อุปาสกํ ทิสฺวา ปุจฺฉิ – ‘‘อุปาสก, อิมสฺมิํ คาเม อตฺถิ กิญฺจิ ปพฺพชิตานํ วสนโยคฺคฏฺฐาน’’นฺติฯ อุปาสโก ปสนฺนจิตฺโต เคหํ คนฺตฺวา ภริยาย สทฺธิํ มนฺเตตฺวา เถรสฺส วสนโยคฺคํ ฐานํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา ตตฺถ อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา ปาโททกํ ปาทปีฐํ อุปฏฺฐเปตฺวา เถรํ ปเวเสตฺวา ตสฺมิํ ปาเท โธวนฺเต ปทีปํ อุชฺชาเลตฺวา มญฺเจ ปจฺจตฺถรณานิ ปญฺญาเปตฺวา อทาสิฯ สฺวาตนาย จ นิมนฺเตตฺวา เถรสฺส ทุติยทิวเส โภเชตฺวา ปานกตฺถาย คุฬปิณฺฑญฺจ ทตฺวา เถรํ คจฺฉนฺตํ อนุคนฺตฺวา นิวตฺติฯ โส อปเรน สมเยน สห ภริยาย กาลํ กตฺวา ตาวติํสภวเน ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ทฺวีหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1069]

‘‘จนฺโท ยถา วิคตวลาหเก นเภ, โอภาสยํ คจฺฉติ อนฺตลิกฺเข;

ตถูปมํ ตุยฺหมิทํ วิมานํ, โอภาสยํ ติฏฺฐติ อนฺตลิกฺเขฯ

[1070]

‘‘เทวิทฺธิปตฺโตสิ มหานุภาโว, มนุสฺสภูโต กิมกาสิ ปุญฺญํ;

เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาโว, วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

โส เทวปุตฺโต อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ –

[1071]

‘‘โส เทวปุตฺโต อตฺตมโน…เป.… ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ

[1072]

‘‘อหญฺจ ภริยา จ มนุสฺสโลเก, อุปสฺสยํ อรหโต อทมฺห;

อนฺนญฺจ ปานญฺจ ปสนฺนจิตฺตา, สกฺกจฺจ ทานํ วิปุลํ อทมฺหฯ

[1073]

‘‘เตน เมตาทิโส วณฺโณ…เป.… วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

ตตฺถ คาถาสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว;

ปฐมอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา

สูริโย ยถา วิคตวลาหเก นเภติ ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู คามกาวาเส วสฺสํ วสิตฺวา ภควนฺตํ ทสฺสนาย ราชคหํ อุทฺทิสฺส คจฺฉนฺตา สายํ อญฺญตรํ คามํ สมฺปาปุณิํสุฯ เสสํ อนนฺตรวิมานสทิสเมวฯ

[1075]

‘‘สูริโย ยถา วิคตวลาหเก นเภ…เป.…ฯ

(ยถา ปุริมวิมานํ, ตถา วิตฺถาเรตพฺพํ;)

[1079]

‘‘วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ

ตตฺถ คาถาสุปิ อปุพฺพํ นตฺถิ;

ทุติยอุปสฺสยทายกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ภิกฺขาทายกวิมานวณฺณนา

อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานนฺติ ภิกฺขาทายกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน อญฺญตรํ คามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺโฐ เอกสฺส ฆรทฺธาเร อฏฺฐาสิฯ ตตฺถ อญฺญตโร ปุริโส โธตหตฺถปาโท ‘‘ภุญฺชิสฺสามี’’ติ นิสินฺโน โภชนํ อุปเนตฺวา ปาติยา ปกฺขิตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา ปาติยา ภตฺตํ ตสฺส ภิกฺขุโน ปตฺเต อากิรนฺโต เตน ‘‘เอกเทสเมว เทหี’’ติ วุตฺโตปิ สพฺพเมว อากิริฯ โส ภิกฺขุ อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส ปุริโส ‘‘ฉาตชฺฌตฺตสฺส ภิกฺขุโน มยา อภุญฺชิตฺวา ภตฺตํ ทินฺน’’นฺติ อนุสฺสรนฺโต อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิลภิฯ โส อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํเสสุ ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติฯ ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร เทวจาริกํ จรนฺโต มหติยา เทวิทฺธิยา วิโรจมานํ ทิสฺวา อิมาหิ คาถาหิ ปฏิปุจฺฉิ –

[1081]