5. ทฺวารปาลกวิมานวณฺณนา

อุจฺจมิทํ มณิถูณนฺติ ทฺวารปาลกวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเนฯ เตน จ สมเยน ราชคเห อญฺญตโร อุปาสโก จตฺตาริ นิจฺจภตฺตานิ สงฺฆสฺส เทติฯ ตสฺส ปน เคหํ ปริยนฺเต ฐิตํ โจรภเยน เยภุยฺเยน ปิหิตทฺวารเมว โหติฯ ภิกฺขู คนฺตฺวา กทาจิ ทฺวารสฺส ปิหิตตฺตา ภตฺตํ อลทฺธาว ปฏิคจฺฉนฺติฯ อุปาสโก ภริยํ อาห ‘‘กิํ, ภทฺเท, อยฺยานํ สกฺกจฺจํ ภิกฺขา ทียตี’’ติ? สา อาห ‘‘เอเกสุ ทิวเสสุ อยฺยา นาคมิํสู’’ติฯ ‘‘กิํ การณ’’นฺติ? ‘‘ทฺวารสฺส ปิหิตตฺตา มญฺเญ’’ติฯ ตํ สุตฺวา อุปาสโก สํเวคปฺปตฺโต หุตฺวา เอกํ ปุริสํ ทฺวารปาลํ กตฺวา ฐเปสิ ‘‘ตฺวํ อชฺชโต ปฏฺฐาย ทฺวารํ รกฺขนฺโต นิสีท, ยทา จ อยฺยา อาคมิสฺสนฺติ, ตทา เต ปเวเสตฺวา ปวิฏฺฐานํ เนสํ ปตฺตปฏิคฺคหณอาสนปญฺญาปนาทิ สพฺพํ ยุตฺตปยุตฺตํ ชานาหี’’ติฯ โส ‘‘สาธู’’ติ ตถา กโรนฺโต ภิกฺขูนํ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา อุปฺปนฺนสทฺโธ กมฺมผลํ สทฺทหิตฺวา สรเณสุ จ สีเลสุ จ ปติฏฺฐหิ, สกฺกจฺจํ ภิกฺขู อุปฏฺฐหิฯ

อปรภาเค นิจฺจภตฺตทายโก อุปาสโก กาลํ กตฺวา ยาเมสุ นิพฺพตฺติฯ ทฺวารปาโล ปน สกฺกจฺจํ ภิกฺขูนํ อุปฏฺฐหิตฺวา ปรสฺส ปริจฺจาเค เวยฺยาวจฺจกรเณน อนุโมทเนน จ ตาวติํเสสุ อุปฺปชฺชิฯ ตสฺส ทฺวาทสโยชนิกํ กนกวิมานนฺติอาทิ สพฺพํ กกฺกฏกวิมาเน วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนคาถา เอวมาคตา –

[918]

‘‘อุจฺจมิทํ มณิถูณํ วิมานํ, สมนฺตโต ทฺวาทส โยชนานิ;

กูฏาคารา สตฺตสตา อุฬารา, เวฬุริยถมฺภา รุจกตฺถตา สุภาฯ

[919]

‘‘ตตฺถจฺฉสิ ปิวสิ ขาทสิ จ, ทิพฺพา จ วีณา ปวทนฺติ วคฺคุํ;

ทิพฺพา รสา กามคุเณตฺถ ปญฺจ, นาริโย จ นจฺจนฺติ สุวณฺณฉนฺนาฯ

[920] ‘‘เกน เตตาทิโส วณฺโณ…เป.… วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ