6. วิหารวิมานวณฺณนา

อภิกฺกนฺเตน วณฺเณนาติ วิหารวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเนฯ เตน สมเยน วิสาขา มหาอุปาสิกา อญฺญตรสฺมิํ อุสฺสวทิวเส อุยฺยาเน วิจรณตฺถํ สหายิกาหิ ปริชเนน จ อุสฺสาหิตา สุนฺหาตานุลิตฺตา สุโภชนํ ภุญฺชิตฺวา มหาลตาปสาธนํ ปิฬนฺธิตฺวา ปญฺจมตฺเตหิ สหายิกาสเตหิ ปริวาริตา มหนฺเตน อิสฺสริเยน มหตา ปริจฺเฉเทน เคหโต นิกฺขมฺม อุยฺยานํ อุทฺทิสฺส คจฺฉนฺตี จินฺเตสิ ‘‘พาลทาริกาย วิย กิํ เม โมฆกีฬิเตน, หนฺทาหํ วิหารํ คนฺตฺวา ภควนฺตํ มโนภาวนีเย จ อยฺเย วนฺทิสฺสามิ, ธมฺมญฺจ โสสฺสามี’’ติ วิหารํ คนฺตฺวา เอกมนฺเต ฐตฺวา มหาลตาปิฬนฺธนํ โอมุญฺจิตฺวา ตํ ทาสิยา หตฺเถ ทตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ ตสฺสา ภควา ธมฺมํ เทเสสิฯ

สา ธมฺมํ สุตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา มโนภาวนีเย จ ภิกฺขู วนฺทิตฺวา วิหารโต นิกฺขมิตฺวา โถกํ คนฺตฺวา ทาสิํ อาห ‘‘หนฺท เช อาภรณํ ปิฬนฺธิสฺสามี’’ติฯ สา ตํ ภณฺฑิกํ กตฺวา พนฺธิตฺวา วิหาเร ฐเปตฺวา ตหํ ตหํ วิจริตฺวา คมนกาเล วิสฺสริตฺวา คตตฺตา ‘‘วิสฺสริตํ มยา, ติฏฺฐ อยฺเย อาหริสฺสามี’’ติ นิวตฺติตุกามา อโหสิฯ วิสาขา ‘‘สเจ เช วิหาเร ฐเปตฺวา วิสฺสริตํ, ตสฺส วิหารสฺเสว อตฺถาย ตํ ปริจฺจชิสฺสามี’’ติ วิหารํ คนฺตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา อตฺตโน อธิปฺปายํ ปเวเทนฺตี ‘‘วิหารํ, ภนฺเต, กาเรสฺสามิ, อธิวาเสตุ เม ภควา อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติ อาหฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวนฯ