พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท 12. อัตตวรรค 2. อุปนันทสักยปุตตเถรวัตถุ
12. อัตตวรรค
หมวดว่าด้วยตน
1. โพธิราชกุมารวัตถุ
เรื่องโพธิราชกุมาร
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่โพธิราชกุมาร ดังนี้)
[157] ถ้าบุคคลรู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ควรรักษาตนนั้นไว้ให้ดี
บัณฑิตพึงประคับประคองตนไว้ให้ได้1
อย่างน้อยยามใดยามหนึ่งใน 3 ยาม2
2. อุปนันทสักยปุตตเถรวัตถุ
เรื่องพระอุปนันทศากยบุตรเถระ
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุหนุ่ม 2 รูป ดังนี้)
[158] บัณฑิตพึงตั้งตนไว้ในคุณธรรมที่เหมาะสมก่อน
แล้วสอนคนอื่นในภายหลัง3 จึงจะไม่มัวหมอง4
เชิงอรรถ :
1 ประคับประคองตน ในที่นี้หมายถึงถ้าเป็นคฤหัสถ์ก็ควรทำบุญ มีทานและศีล เป็นต้น ถ้าเป็นบรรพชิต
ก็ควรขวยขวายทำวัตรปฏิบัติศึกษาพระปริยัติและเจริญกัมมัฏฐาน (ขุ.ธ.อ.6/5)
2 ยาม ในที่นี้หมายถึงวัย ได้แก่ ระยะของอายุ มี 3 คือ ปฐมวัย มัชฌิมวัย และปัจฉิมวัย (ขุ.ธ.อ.6/4-5)
3 หมายถึงเมื่อบัณฑิตประสงค์จะสอนผู้อื่นด้วยคุณธรรมมีความมักน้อย เป็นต้น หรือด้วยปฏิปทาของอริยวงศ์
ตนเองจะต้องดำรงอยู่ในคุณธรรมนั้นก่อน (ขุ.ธ.อ. 6/8)
4ไม่มัวหมอง หมายถึงไม่ถูกนินทา (ขุ.ธ.อ. 6/8)
