พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [1. อุรควรรค] 9. เหมวตสูตร
[170] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
เมื่ออะไรเกิด สัตว์โลกจึงเกิด
สัตว์โลกยินดีในอะไร
สัตว์โลกยึดถืออะไร
เพราะอะไรสัตว์โลกจึงเดือดร้อน
[171] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
เมื่ออายตนะ 61 เกิด สัตว์โลกจึงเกิด
สัตว์โลกย่อมยินดีในอายตนะ 6
สัตว์โลกยึดถืออายตนะ 6 นั่นแล
เพราะอายตนะ 6 สัตว์โลกจึงเดือดร้อน
[172] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
ความยึดถือที่ทำให้สัตว์โลกเดือดร้อนนั้นคืออะไร
ข้าพระองค์ทูลถามแล้ว
ขอพระองค์โปรดตรัสบอกธรรมเครื่องนำออกจากโลก
สัตว์โลกจะพ้นจากทุกข์ได้อย่างไร
[173] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
กามคุณ 5 อันมีใจเป็นที่ 6 ซึ่งมีอยู่ในโลก
เราประกาศไว้ชัดเจนแล้ว
สัตว์โลกคลายความพอใจในกามคุณ 5 นี้ได้
ย่อมพ้นจากทุกข์ได้ ด้วยวิธีดังกล่าวนี้2
เชิงอรรถ :
1 อายตนะ 6 หมายถึงอายตนะภายใน 6 และอายตนะภายนอก 6 (ขุ.สุ.อ.1/171/240)
2 ดูเทียบ อภิ.ก. 37/510/309
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [1. อุรควรรค] 9. เหมวตสูตร
[174] นี้คือธรรมเครื่องนำออกจากโลก
เราบอกแก่พวกท่านตามความเป็นจริง
เราก็บอกพวกท่านเช่นนี้แล
เพราะว่าสัตว์โลกย่อมพ้นจากทุกข์ได้ก็ด้วยวิธีดังนี้
[175] (เหมวตยักษ์ทูลถามดังนี้)
ในโลกนี้ใครเล่าข้ามโอฆะ1ได้
ใครเล่าข้ามห้วงมหรรณพได้2
ใครเล่าไม่จมลงในห้วงมหรรณพที่ลุ่มลึก
ปราศจากเกาะแก่ง และเครื่องยึดเหนี่ยว
[176] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
ผู้สมบูรณ์ด้วยศีล มีปัญญา มีจิตตั้งมั่นดีแล้ว
เพ่งพินิจธรรมภายใน มีสติทุกเมื่อ
ย่อมข้ามพ้นโอฆะที่ข้ามได้ยาก
[177] ผู้นั้นเว้นขาดจากกามสัญญา3ได้แล้ว
เป็นผู้ละสังโยชน์ได้ทุกอย่าง
หมดสิ้นความเพลิดเพลินและภพแล้ว
ย่อมไม่จมลงในห้วงมหรรณพที่ลุ่มลึก
เชิงอรรถ :
1 โอฆะ หมายถึงกิเลส 4 ประการ คือ กาม ภพ ทิฏฐิ และอวิชชา (ขุ.สุ.อ. 1/175/243)
2 ห้วงมหรรณพ ในที่นี้หมายถึงสังสารวัฏ คือการเวียนว่ายตายเกิด (ขุ.สุ.อ. 1/175/243)
3 กามสัญญา หมายถึงสัญญาที่เกิดขึ้นปรารภกาม หรือสัญญาที่สหรคตด้วยโลภจิต 8 ดวง (องฺ.ติก.อ.
2/33/115)
