พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน [3. นันทวรรค] 9. สิปปสูตร
พุทธอุทาน
เทวดาทั้งหลายย่อมเคารพรักภิกษุ
ผู้ถือบิณฑบาตเป็นวัตร ผู้เลี้ยงตน ไม่เลี้ยงคนอื่น
ผู้คงที่ หากภิกษุไม่อาศัยเสียงสรรเสริญ1
ปิณฑปาติกสูตรที่ 8 จบ
9. สิปปสูตร
ว่าด้วยการสนทนาเรื่องศิลปะ
[29] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิก-
เศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี สมัยนั้น ภิกษุจำนวนมากกลับจากบิณฑบาตหลังจากฉัน
อาหารเสร็จแล้ว มานั่งประชุมพร้อมกันในมณฑป ได้สนทนาอันตรากถาขึ้นว่า
ท่านผู้มีอายุทั้งหลาย ใครรู้จักศิลปะบ้าง ใครศึกษาศิลปะอะไรมาบ้าง ศิลปะชนิด
ไหนเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย
บรรดาภิกษุเหล่านั้น บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยช้างเลิศกว่าศิลปะ
ทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยม้าเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวก
กล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยรถเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะ
ว่าด้วยธนูเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยอาวุธ2เลิศกว่า
ศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีนับนิ้วเลิศกว่า
เชิงอรรถ :
1 ไม่อาศัยเสียงสรรเสริญ หมายถึงไม่ต้องการเสียงสรรเสริญ หรือการยกย่องจากคนอื่นว่า พระคุณเจ้ารูปนี้
มีความมักน้อย สันโดษ มีความประพฤติขัดเกลากิเลสอย่างยิ่ง (ขุ.อุ.อ. 28/215)
2 แปลจากคำว่า ถรุสิปฺปํ หมายถึงอาวุธอื่น ๆ จากธนู (ขุ.อุ.อ. 29/216)
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน [3. นันทวรรค] 9. สิปปสูตร
ศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีคิดในใจเลิศกว่า
ศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีอนุมานด้วย
สายตาเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการวาดเขียน
เลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยฉันทลักษณ์เลิศกว่า
ศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยโลกายตศาสตร์1เลิศกว่าศิลปะ
ทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยวิชากฎหมายเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย
ภิกษุเหล่านั้นได้สนทนาอันตรากถากันค้างไว้เพียงเท่านี้
ครั้งนั้น ในเวลาเย็น พระผู้มีพระภาคเสด็จออกจากที่หลีกเร้น เสด็จเข้าไป
ยังมณฑป ประทับนั่งบนพุทธอาสน์ที่ปูลาดไว้ พระผู้มีพระภาคครั้นประทับนั่งแล้ว
รับสั่งเรียกภิกษุทั้งหลายมาตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย เวลานี้ เธอทั้งหลายสนทนากัน
ด้วยเรื่องอะไร และพูดเรื่องอะไรค้างไว้
ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอประทานวโรกาส
ข้าพระองค์ทั้งหลาย กลับจากบิณฑบาตหลังจากฉันอาหารเสร็จแล้ว มานั่งประชุม
พร้อมกันในมณฑป ได้สนทนาอันตรากถาขึ้นว่า ท่านทั้งหลาย ใครรู้จักศิลปะบ้าง
ใครศึกษาศิลปะอะไรมาบ้าง ศิลปะชนิดไหนเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บรรดาพวก
ข้าพระองค์นั้น บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยช้างเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวก
กล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยม้าเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วย
รถเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยธนูเลิศกว่าศิลปะ
ทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยอาวุธเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวก
กล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีนับนิ้วเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวก
กล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีคิดในใจเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย บางพวก
กล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการคำนวณด้วยวิธีอนุมานด้วยสายตาเลิศกว่าศิลปะ
ทั้งหลาย บางพวกกล่าวว่า ศิลปะว่าด้วยการวาดเขียนเลิศกว่าศิลปะทั้งหลาย
เชิงอรรถ :
1 โลกายตศาสตร์ ในที่นี้หมายถึงวิตัณฑวาทศาสตร์ คือศิลปะแห่งการเอาชนะผู้อื่นในเชิงวาทศิลป์ โดยการ
อ้างทฤษฎีและประเพณีทางสังคมมาหักล้างสัจธรรม มุ่งแสดงให้เห็นว่าตนฉลาดกว่า มิได้มุ่งสัจธรรมแต่
อย่างใด (ที.สี.อ. 1/256/222,ขุ.อุ.อ. 29/216)
