พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท 18. มลวรรค 1. โคฆาตกปุตตวัตถุ
[232] บุคคลพึงรักษาความกำเริบทางวาจา
พึงสำรวมวาจา ละวจีทุจริตแล้ว
พึงประพฤติวจีสุจริต
[233] บุคคลพึงรักษาความกำเริบทางใจ
พึงสำรวมใจ ละมโนทุจริตแล้ว
พึงประพฤติมโนสุจริต
[234] นักปราชญ์ผู้สำรวมกาย สำรวมวาจา สำรวมใจ
ชื่อว่าเป็นผู้สำรวมดีแท้
โกธวรรคที่ 17 จบ
18. มลวรรค
หมวดว่าด้วยมลทินทางใจ
1. โคฆาตกปุตตวัตถุ
เรื่องบุตรของคนฆ่าโค
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่บุตรของคนฆ่าโคผู้แก่เฒ่า ดังนี้)
[235] บัดนี้ ท่านเปรียบเหมือนใบไม้เหลือง
ทั้งยมทูต1มาปรากฏแก่ท่านแล้ว
ท่านอยู่ใกล้ปากแห่งความเสื่อม
และแม้แต่เสบียงเดินทาง2ของท่านก็ยังไม่มีเลย
เชิงอรรถ :
1 ยมทูต ในที่นี้หมายถึงความตาย (ขุ.ธ.อ. 7/5)
2 เสบียงเดินทาง หมายถึงกุศล (ขุ.ธ.อ. 7/5)
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท 18. มลวรรค 2. อัญญตรพราหมณวัตถุ
[236] ท่านนั้นจงทำที่พึ่ง1แก่ตนเอง
จงรีบพยายาม จงเป็นบัณฑิต
ท่านขจัดมลทินได้แล้ว ไม่มีกิเลสเพียงดังเนิน
จะเข้าถึงอริยภูมิอันเป็นทิพย์2
[237] บัดนี้ ท่านเป็นผู้มีวัยถูกนำเข้าไปแล้ว3
เตรียมจะไปสำนักพระยายม
ที่พักระหว่างทางของท่านยังไม่มี
และแม้แต่เสบียงเดินทางของท่านก็ยังไม่มีเลย
[238] ท่านนั้นจงทำที่พึ่งแก่ตนเอง
จงรีบพยายาม จงเป็นบัณฑิต
ท่านขจัดมลทินได้แล้ว ไม่มีกิเลสเพียงดังเนิน
ก็จะไม่ต้องเข้าถึงชาติ และชราอีกต่อไป
2. อัญญตรพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่พราหมณ์ผู้ทำกุศลอยู่บ่อย ๆ ดังนี้)
[239] ผู้มีปัญญา พึงกำจัดมลทิน4ของตน
ทีละน้อย ทุกขณะ โดยลำดับ
เหมือนช่างทองกำจัดสนิมทอง ฉะนั้น5
เชิงอรรถ :
1 ที่พึ่ง หมายถึงกุศลกรรม (ขุ.ธ.อ. 7/5)
2 อริยภูมิอันเป็นทิพย์ ในที่นี้หมายถึงสุทธาวาสภูมิ ที่อยู่ของพระอนาคามี มี 5 คือ อวิหา อตัปปา สุทัสสา
สุทัสสีและอกนิฏฐา (ขุ.ธ.อ. 7/5, ที.ปา. 11/318/211)
3 มีวัยถูกนำเข้าไปแล้ว หมายถึงล่วงวัยทั้ง 3 ใกล้จะถึงอายุขัยแล้ว (ขุ.ธ.อ. 7/5)
4 มลทิน หมายถึงกิเลสมีราคะเป็นต้น (ขุ.ธ.อ. 7/7)
5 ดูเทียบ อภิ.ก. 37/178/102,346/189
