พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ [5. พราหมณวรรค] 6. เอสุการีสูตร
ท่านพระโคดม พราหมณ์ทั้งหลายย่อมบัญญัติทรัพย์ไว้ 4 ชนิดนี้ ในเรื่องนี้
ท่านพระโคดมจะตรัสว่าอย่างไร
[441] พระผู้มีพระภาคตรัสถามว่า พราหมณ์ ชาวโลกทั้งปวงเห็นด้วยกับ
คำนั้นว่า พราหมณ์ทั้งหลายบัญญัติทรัพย์ไว้ 4 ชนิดเท่านี้หรือ
เอสุการีพราหมณ์ทูลตอบว่า ไม่ใช่ ท่านพระโคดม
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า พราหมณ์ บุรุษผู้ขัดสน ไม่มีทรัพย์สินสิ่งไรเป็น
ของตน ยากจน ชนทั้งหลายแขวนก้อนเนื้ออาบยาพิษไว้สำหรับเขาซึ่งไม่ชอบพอกัน
โดยแกล้งพูดว่า พ่อคุณ เชิญท่านกินเนื้อนี้ แต่ต้องจ่ายค่าเนื้อเพิ่มขึ้น แม้ฉันใด
พราหมณ์ทั้งหลายบัญญัติทรัพย์ไว้ 4 ประเภท แก่สมณพราหมณ์เหล่านั้นฝ่ายเดียว
โดยไม่มีฝ่ายอื่นยินยอม ฉันนั้นเหมือนกัน
แต่เราบัญญัติโลกุตตรธรรมอันเป็นอริยะว่าเป็นทรัพย์ของบุคคล เมื่อเขาระลึกถึง
วงศ์ตระกูลเก่าอันเป็นของมารดาบิดา อัตภาพเกิดในวงศ์ตระกูลใด ๆ ก็นับตามวงศ์
ตระกูลนั้น ๆ ถ้าอัตภาพเกิดในตระกูลกษัตริย์ก็นับว่า เป็นกษัตริย์ ถ้าอัตภาพเกิด
ในตระกูลพราหมณ์ก็นับว่า เป็นพราหมณ์ ถ้าอัตภาพเกิดในตระกูลแพศย์ก็นับว่า
เป็นแพศย์ ถ้าอัตภาพเกิดในตระกูลศูทรก็นับว่า เป็นศูทร เปรียบเหมือนไฟอาศัย
เชื้อใดๆ ติดขึ้นก็นับตามเชื้อนั้น ๆ ถ้าไฟอาศัยไม้ติดขึ้น ก็นับว่า เป็นไฟไม้ ถ้าอาศัย
หยากเยื่อติดขึ้น ก็นับว่า เป็นไฟหยากเยื่อ ถ้าอาศัยหญ้าติดขึ้น ก็นับว่า เป็นไฟหญ้า
ถ้าอาศัยมูลโคติดขึ้นก็นับว่า เป็นไฟมูลโค แม้ฉันใด เราก็ฉันนั้นเหมือนกัน บัญญัติ
โลกุตตรธรรมอันเป็นอริยะว่าเป็นทรัพย์ของบุคคล เมื่อเขาระลึกถึงวงศ์ตระกูลเก่าอันเป็น
ของมารดาบิดา อัตภาพเกิดในตระกูลใด ๆ ก็นับตามตระกูลนั้น ๆ ถ้าอัตภาพเกิดใน
ตระกูลกษัตริย์ ก็นับว่า เป็นกษัตริย์ ถ้าอัตภาพเกิดในตระกูลพราหมณ์ ก็นับว่า
เป็นพราหมณ์ ถ้าอัตภาพเกิดในตระกูลแพศย์ ก็นับว่า เป็นแพศย์ ถ้าอัตภาพเกิด
ในตระกูลศูทร ก็นับว่า เป็นศูทร