พระวินัยปิฎก มหาวรรค [1.มหาขันธกะ] 59. คมิกาทินิสสยวัตถุ
เรื่องทรงห้ามการถือนิสสัยภิกษุอลัชชี
สมัยนั้น พวกภิกษุอยู่อาศัยพวกภิกษุอลัชชี ไม่นานนักแม้ภิกษุพวกนั้นก็กลาย
เป็นภิกษุอลัชชี เป็นภิกษุเลวทราม
ภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า ภิกษุทั้งหลาย ไม่พึงอยู่อาศัยพวกภิกษุอลัชชี
รูปใดอยู่ ต้องอาบัติทุกกฏ
สมัยนั้น ภิกษุทั้งหลายมีความดำริว่า พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติไว้ว่า ไม่พึง
ให้นิสสัยแก่พวกภิกษุอลัชชี ไม่พึงอยู่อาศัยพวกภิกษุอลัชชี ทำอย่างไรหนอ พวกเรา
จึงจะรู้ว่าภิกษุเป็นลัชชีหรืออลัชชี จึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้รอ 4-5 วัน พอจะรู้
ว่าภิกษุผู้ให้นิสสัยเป็นสภาคกัน
59. คมิกาทินิสสยวัตถุ
ว่าด้วยการถือนิสสัยของภิกษุผู้เดินทางเป็นต้น
เรื่องภิกษุผู้เดินทางไกลไม่ต้องถือนิสสัย
[121] สมัยนั้น ภิกษุรูปหนึ่งเดินทางไกลไปในแคว้นโกศล เธอมีความดำริว่า
พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติไว้ว่า ภิกษุจะอยู่โดยไม่ถือนิสสัยไม่ได้ ก็เราจำต้องถือ
นิสสัย แต่ต้องเดินทางไกล เราจะพึงปฏิบัติอย่างไรหนอ
ภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุผู้เดินทางไกล
เมื่อไม่ได้ผู้ให้นิสสัย ให้อยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัย
พระวินัยปิฎก มหาวรรค [1.มหาขันธกะ] 59. คมิกาทินิสสยวัตถุ
เรื่องภิกษุไข้ไม่ต้องถือนิสัย
สมัยนั้น ภิกษุ 2 รูป เดินทางไกลไปในแคว้นโกศล ท่านทั้ง 2 เข้าพัก ณ
อาวาสแห่งหนึ่ง ในภิกษุ 2 รูปนั้น รูปหนึ่งเป็นไข้ ท่านมีความดำริว่า พระผู้มี
พระภาคทรงบัญญัติไว้ว่า ภิกษุจะพึงอยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัยไม่ได้ ก็เราจำต้องถือ
นิสสัย แต่กำลังเป็นไข้ เราจะพึงปฏิบัติอย่างไรหนอ
ภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
พระผู้มีพระภาคตรัสอนุญาตว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุผู้เป็นไข้
เมื่อไม่ได้ผู้ให้นิสสัย พึงอยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัย
ต่อมา ภิกษุผู้พยาบาลภิกษุไข้มีความดำริว่า พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติ
ไว้ว่า ภิกษุจะพึงอยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัยไม่ได้ ก็เราจำต้องถือนิสสัย แต่ภิกษุนี้
กำลังเป็นไข้ เราจะพึงปฏิบัติอย่างไรหนอ
ภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
เรื่องภิกษุผู้พยาบาลไข้ไม่ต้องถือนิสสัย
พระผู้มีพระภาคตรัสอนุญาตว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุผู้พยาบาล
ภิกษุไข้ เมื่อไม่ได้ผู้ให้นิสสัย ทั้งถูกภิกษุผู้เป็นไข้ขอร้อง พึงอยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัย
สมัยนั้น ภิกษุรูปหนึ่งอยู่ในป่า และเธอมีความผาสุกในเสนาสนะนั้น ต่อมา
ท่านมีความดำริว่า พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติไว้ว่า ภิกษุจะพึงอยู่โดยไม่ต้องถือ
นิสสัยไม่ได้ ก็เราจำต้องถือนิสสัย แต่ยังอยู่ในป่าและมีความผาสุกในเสนาสนะนี้
เราจะพึงปฏิบัติอย่างไรหนอ
ภิกษุทั้งหลายจึงกราบทูลเรื่องนี้ให้พระผู้มีพระภาคทรงทราบ
เรื่องไม่ต้องถือนิสสัยเพราะหาผู้ให้นิสสัยไม่ได้
พระผู้มีพระภาคตรัสอนุญาตว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุผู้อยู่ป่า
เป็นวัตร กำหนดเอาความผาสุก เมื่อไม่ได้ผู้ให้นิสสัย พึงอยู่โดยไม่ต้องถือนิสสัย
ด้วยผูกใจว่า เราจักถือนิสสัยอยู่ในเมื่อภิกษุผู้ให้นิสสัยผู้สมควรมาถึง
