6. วิมุตฺตายตนสุตฺตวณฺณนา

[26] ฉฏฺเฐ วิมุตฺตายตนานีติ วิมุจฺจนการณานิฯ ยตฺถาติ เยสุ วิมุตฺตายตเนสุฯ สตฺถา ธมฺมํ เทเสตีติ จตุสจฺจธมฺมํ เทเสติฯ อตฺถปฏิสํเวทิโนติ ปาฬิอตฺถํ ชานนฺตสฺสฯ ธมฺมปฏิสํเวทิโนติ ปาฬิํ ชานนฺตสฺสฯ ปาโมชฺชนฺติ ตรุณปีติฯ ปีตีติ ตุฏฺฐาการภูตา พลวปีติฯ กาโยติ นามกาโยฯ ปสฺสมฺภตีติ ปฏิปฺปสฺสมฺภติฯ สุขํ เวเทตีติ สุขํ ปฏิลภติฯ จิตฺตํ สมาธิยตีติ อรหตฺตผลสมาธินา สมาธิยติฯ อยญฺหิ ตํ ธมฺมํ สุณนฺโต อาคตาคตฏฺฐาเน ฌานวิปสฺสนามคฺคผลานิ ชานาติ, ตสฺส เอวํ ชานโต ปีติ อุปฺปชฺชติฯ โส ตสฺสา ปีติยา อนฺตรา โอสกฺกิตุํ น เทนฺโต อุปจารกมฺมฏฺฐานิโก หุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘จิตฺตํ สมาธิยตี’’ติฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ อยํ ปน วิเสโส – สมาธินิมิตฺตนฺติ อฏฺฐติํสาย อารมฺมเณสุ อญฺญตโร สมาธิเยว สมาธินิมิตฺตํฯ สุคฺคหิตํ โหตีติอาทิสุ อาจริยสฺส สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ อุคฺคณฺหนฺเตน สุฏฺฐุ คหิตํ โหติ สุฏฺฐุ มนสิกตํ สุฏฺฐุ อุปธาริตํฯ สุปฺปฏิวิทฺธํ ปญฺญายาติ ปญฺญาย สุฏฺฐุ ปจฺจกฺขํ กตํฯ ตสฺมิํ ธมฺเมติ ตสฺมิํ กมฺมฏฺฐานปาฬิธมฺเมฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต ปญฺจปิ วิมุตฺตายตนานิ อรหตฺตํ ปาเปตฺวา กถิตานีติฯ