เมนู

10. ภทฺทชิสุตฺตวณฺณนา

[170] ทสเม อภิภูติ อภิภวิตฺวา ฐิโต เชฏฺฐโกฯ อนภิภูโตติ อญฺเญหิ อนภิภูโตฯ อญฺญทตฺถูติ เอกํสวจเน นิปาโตฯ ทสฺสนวเสน ทโส, สพฺพํ ปสฺสตีติ อธิปฺปาโยฯ วสวตฺตีติ สพฺพํ ชนํ วเส วตฺเตติฯ ยถา ปสฺสโตติ อิฏฺฐารมฺมณํ วา โหตุ อนิฏฺฐารมฺมณํ วา , เยนากาเรน ตํ ปสฺสนฺตสฺสฯ อนนฺตรา อาสวานํ ขโย โหตีติ อนนฺตราเยว อรหตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ยถา สุณโตติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ อถ วา ยํ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา นิรนฺตรเมว วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ, ตํ ตสฺส อรหตฺตํ จกฺขุวิญฺญาณานนฺตรํ นาม โหติฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – อิทํ ทสฺสนานํ อคฺคนฺติฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ

ยถา สุขิตสฺสาติ เยน มคฺคสุเขน สุขิตสฺสฯ อนนฺตรา อาสวานํ ขโย โหตีติ สมนนฺตรเมว อรหตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ อิทํ สุขานํ อคฺคนฺติ อิทํ มคฺคสุขํ สุขานํ อุตฺตมํฯ ยถา สญฺญิสฺสาติ อิธาปิ มคฺคสญฺญาว อธิปฺเปตาฯ ยถา ภูตสฺสาติ ยสฺมิํ ภเว ยสฺมิํ อตฺตภาเว ฐิตสฺสฯ อนนฺตราติ อนนฺตราเยน อรหตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ อิทํ ภวานํ อคฺคนฺติ อยํ ปจฺฉิโม อตฺตภาโว ภวานํ อคฺคํ นามฯ อถ วา ยถา ภูตสฺสาติ เยหิ ขนฺเธหิ มคฺคกฺขเณ ภูตสฺส วิชฺชมานสฺสฯ อนนฺตรา อาสวานํ ขโย โหตีติ มคฺคานนฺตรเมว ผลํ อุปฺปชฺชติฯ อิทํ ภวานํ อคฺคนฺติ อิทํ มคฺคกฺขเณ ขนฺธปญฺจกํ ภวานํ อคฺคํ นามาติฯ

อาฆาตวคฺโค ทุติโยฯ

(18) 3. อุปาสกวคฺโค

1-3. สารชฺชสุตฺตาทิวณฺณนา

[171-173] ตติยสฺส ปฐมทุติยตติเยสุ อคาริยปฺปฏิปตฺติ กถิตาฯ โสตาปนฺนสกทาคามิโนปิ โหนฺตุ, วฏฺฏนฺติเยวฯ

4. เวรสุตฺตวณฺณนา

[174] จตุตฺเถ ภยานีติ จิตฺตุตฺราสภยานิฯ เวรานีติ อกุสลเวรานิปิ ปุคฺคลเวรานิปิ เจตสิกนฺติ จิตฺตนิสฺสิตํฯ ทุกฺขนฺติ กายปสาทวตฺถุกํ ทุกฺขํฯ โทมนสฺสนฺติ โทมนสฺสเวทนํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วิรติปหานํ กถิตํฯ

5. จณฺฑาลสุตฺตวณฺณนา

[175] ปญฺจเม อุปาสกปติกุฏฺโฐติ อุปาสกปจฺฉิมโกฯ โกตูหลมงฺคลิโกติ ‘‘อิมินา อิทํ ภวิสฺสตี’’ติ เอวํ ปวตฺตตฺตา โกตูหลสงฺขาเตน ทิฏฺฐสุตมุตมงฺคเลน สมนฺนาคโตฯ มงฺคลํ ปจฺเจติ โน กมฺมนฺติ มงฺคลํ โอโลเกติ, กมฺมํ น โอโลเกติฯ อิโต จ พหิทฺธาติ อิมมฺหา สาสนา พหิทฺธาฯ ปุพฺพการํ กโรตีติ ทานาทิกํ กุสลกิจฺจํ ปฐมตรํ กโรติฯ

6. ปีติสุตฺตวณฺณนา

[176] ฉฏฺเฐ กินฺติ มยนฺติ เกน นาม อุปาเยน มยํฯ ปวิเวกํ ปีตินฺติ ปฐมทุติยชฺฌานานิ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกปีติํฯ กามูปสํหิตนฺติ กามนิสฺสิตํ ทุวิเธ กาเม อารพฺภ อุปฺปชฺชนกํฯ อกุสลูปสํหิตนฺติ ‘‘มิคสูกราทโย วิชฺฌิสฺสามี’’ติ สรํ ขิปิตฺวา ตสฺมิํ วิรทฺเธ ‘‘วิรทฺธํ มยา’’ติ เอวํ อกุสเล นิสฺสาย อุปฺปชฺชนกํฯ ตาทิเสสุ ปน ฐาเนสุ อวิรชฺฌนฺตสฺส ‘‘สุฏฺฐุ เม วิทฺธํ, สุฏฺฐุ เม ปหฏ’’นฺติ อุปฺปชฺชนกํ อกุสลูปสํหิตํ สุขํ โสมนสฺสํ นามฯ ทานาทิอุปกรณานํ อสมฺปตฺติยา อุปฺปชฺชมานํ ปน กุสลูปสํหิตํ ทุกฺขํ โทมนสฺสนฺติ เวทิตพฺพํฯ

7. วณิชฺชาสุตฺตวณฺณนา

[177] สตฺตเม วณิชฺชาติ วาณิชกมฺมานิฯ อุปาสเกนาติ ติสรณคเตนฯ สตฺถวณิชฺชาติ อาวุธภณฺฑํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโยฯ สตฺตวณิชฺชาติ มนุสฺสวิกฺกโยฯ มํสวณิชฺชาติ สูกรมิคาทโย โปเสตฺวา เตสํ วิกฺกโยฯ มชฺชวณิชฺชาติ ยํกิญฺจิ มชฺชํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโยฯ วิสวณิชฺชาติ วิสํ กาเรตฺวา ตสฺส วิกฺกโยฯ อิติ สพฺพมฺปิ อิมํ วณิชฺชํ เนว อตฺตนา กาตุํ, น ปเร สมาทเปตฺวา กาเรตุํ วฏฺฏติฯ

8. ราชสุตฺตวณฺณนา

[178] อฏฺฐเม ปพฺพาเชนฺตีติ รฏฺฐมฺหา ปพฺพาเชนฺติฯ ยถาปจฺจยํ วา กโรนฺตีติ ยถาธิปฺปายํ ยถาชฺฌาสยํ กโรนฺติฯ ตเถว ปาปกมฺมํ ปเวเทนฺตีติ ยถา เตน กตํ, ตํ ตเถว อญฺเญสํ อาโรเจนฺติ กเถนฺติฯ