(16) 1. สทฺธมฺมวคฺโค
1. ปฐมสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา
[151] จตุตฺถสฺส ปฐเม อภพฺโพ นิยามํ โอกฺกมิตุํ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สมฺมตฺตนฺติ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สมฺมตฺตภูตํ มคฺคนิยามํ โอกฺกมิตุํ อภพฺโพ อภาชนํฯ กถํ ปริโภตีติอาทีสุ ‘‘กิํ กถา นาม เอสา’’ติ วทนฺโต กถํ ปริโภติ นามฯ ‘‘กิํ นาเมส กเถติ, กิํ อยํ ชานาตี’’ติ วทนฺโต กถิกํ ปริโภติ นามฯ ‘‘มยํ กิํ ชานาม, กุโต อมฺหากํ เอตํ โสตุํ พล’’นฺติ วทนฺโต อตฺตานํ ปริโภติ นามฯ วิปริยาเยน สุกฺกปกฺโข เวทิตพฺโพฯ
2. ทุติยสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา
[152] ทุติเย อนญฺญาเต อญฺญาตมานีติ อวิญฺญาตสฺมิํเยว ‘‘วิญฺญาตมิทํ มยา’’ติ เอวํมานีฯ
3. ตติยสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา
[153] ตติเย มกฺขี ธมฺมํ สุณาตีติ มกฺขี หุตฺวา คุณมกฺขนจิตฺเตน ธมฺมํ สุณาติฯ อุปารมฺภจิตฺโตติ นิคฺคหาโรปนจิตฺโตฯ รนฺธคเวสีติ คุณรนฺธํ คุณจฺฉิทฺทํ คเวสนฺโตฯ
4. ปฐมสทฺธมฺมสมฺโมสสุตฺตวณฺณนา
[154] จตุตฺเถ น สกฺกจฺจํ ธมฺมํ สุณนฺตีติ โอหิตโสตา สุกตการิโน หุตฺวา น สุณนฺติ ฯ น ปริยาปุณนฺตีติ ยถาสุตํ ธมฺมํ วฬญฺชนฺตาปิ สกฺกจฺจํ น วฬญฺเชนฺติฯ ปญฺจมํ อุตฺตานเมวฯ
6. ตติยสทฺธมฺมสมฺโมสสุตฺตวณฺณนา
[156] ฉฏฺเฐ อปฺปฏิสรโณติ อปฺปติฏฺโฐฯ อาจริยา หิ สุตฺตนฺตสฺส ปฏิสรณํ นาม, เตสํ อภาวา อปฺปฏิสรโณ โหติฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ
7. ทุกฺกถาสุตฺตวณฺณนา
[157] สตฺตเม ปุคฺคลํ อุปนิธายาติ ตํ ตํ ปุคฺคลํ อุปนิกฺขิปิตฺวา, สกฺขิํ กตฺวาติ อตฺโถฯ กจฺฉมานายาติ กถิยมานายฯ เสสเมตฺถ อฏฺฐมญฺจ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
9. อุทายีสุตฺตวณฺณนา
[159] นวเม อนุปุพฺพิํ กถํ กเถสฺสามีติ ทานานนฺตรํ สีลํ, สีลานนฺตรํ สคฺคนฺติ เอวํ เทสนานุปุพฺพิํ กถํ วา, ยํ ยํ สุตฺตปทํ วา คาถาปทํ วา นิกฺขิตฺตํ โหติ, ตสฺส ตสฺส อนุรูปกถํ กเถสฺสามีติ จิตฺตํ อุปฏฺฐเปตฺวา ปเรสํ ธมฺโม เทเสตพฺโพฯ ปริยายทสฺสาวีติ ตสฺส ตสฺส อตฺถสฺส ตํ ตํ การณํ ทสฺเสนฺโตฯ การณญฺหิ อิธ ปริยาโยติ วุตฺตํฯ อนุทฺทยตํ ปฏิจฺจาติ ‘‘มหาสมฺพาธปฺปตฺเต สตฺเต สมฺพาธโต โมเจสฺสามี’’ติ อนุกมฺปํ อาคมฺมฯ น อามิสนฺตโรติ น อามิสเหตุโก, อตฺตโน จตุปจฺจยลาภํ อนาสีสนฺโตติ อตฺโถฯ อตฺตานญฺจ ปรญฺจ อนุปหจฺจาติ อตฺตุกฺกํสนปรวมฺภนาทิวเสน อตฺตานญฺจ ปรญฺจ คุณุปฆาเตน อนุปหนฺตฺวาฯ
10. ทุปฺปฏิวิโนทยสุตฺตวณฺณนา
[160] ทสเม ทุปฺปฏิวิโนทยาติ ยานิ หสฺสาทีนิ กิจฺจานิ นิปฺผาเทตุํ ฐานานิ อุปฺปนฺนานิ โหนฺติ, เตสุ มตฺถกํ อสมฺปตฺเตสุ อนฺตราเยว ทุนฺนีหารา ทุวิกฺขมฺภยา โหนฺติฯ ปฏิภานนฺติ กเถตุกามตา วุจฺจติฯ อิมานิ ปญฺจ ทุปฺปฏิวิโนทยานิ, น สุปฺปฏิวิโนทยานิฯ อุปาเยน ปน การเณน อนุรูปาหิ ปจฺจเวกฺขณอนุสาสนาทีหิ สกฺกา ปฏิวิโนเทตุนฺติฯ
สทฺธมฺมวคฺโค ปฐโมฯ
