เมนู

7. อสปฺปุริสทานสุตฺตวณฺณนา

[147] สตฺตเม อสกฺกจฺจํ เทตีติ น สกฺกริตฺวา สุจิํ กตฺวา เทติฯ อจิตฺตีกตฺวา เทตีติ อจิตฺตีกาเรน อคารววเสน เทติฯ อปวิทฺธํ เทตีติ น นิรนฺตรํ เทติ, อถ วา ฉฑฺเฑตุกาโม วิย เทติฯ อนาคมนทิฏฺฐิโก เทตีติ กตสฺส นาม ผลํ อาคมิสฺสตีติ น เอวํ อาคมนทิฏฺฐิํ น อุปฺปาเทตฺวา เทติฯ

สุกฺกปกฺเข จิตฺตีกตฺวา เทตีติ เทยฺยธมฺเม จ ทกฺขิเณยฺเยสุ จ จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปตฺวา เทติฯ ตตฺถ เทยฺยธมฺมํ ปณีตํ โอชวนฺตํ กตฺวา เทนฺโต เทยฺยธมฺเม จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปติ นามฯ ปุคฺคลํ วิจินิตฺวา เทนฺโต ทกฺขิเณยฺเยสุ จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปติ นามฯ สหตฺถา เทตีติ อาณตฺติยา ปรหตฺเถน อทตฺวา ‘‘อนมตคฺเค สํสาเร วิจรนฺเตน เม หตฺถปาทานํ อลทฺธกาลสฺส ปมาณํ นาม นตฺถิ, วฏฺฏโมกฺขํ ภวนิสฺสรณํ กริสฺสามี’’ติ สหตฺเถเนว เทติฯ อาคมนทิฏฺฐิโกติ ‘‘อนาคตภวสฺส ปจฺจโย ภวิสฺสตี’’ติ กมฺมญฺจ วิปากญฺจ สทฺทหิตฺวา เทตีติฯ

8. สปฺปุริสทานสุตฺตวณฺณนา

[148] อฏฺฐเม สทฺธายาติ ทานญฺจ ทานผลญฺจ สทฺทหิตฺวาฯ กาเลนาติ ยุตฺตปฺปตฺตกาเลนฯ อนคฺคหิตจิตฺโตติ อคฺคหิตจิตฺโต มุตฺตจาโค หุตฺวาฯ อนุปหจฺจาติ อนุปฆาเตตฺวา คุเณ อมกฺเขตฺวาฯ กาลาคตา จสฺส อตฺถา ปจุรา โหนฺตีติ อตฺถา อาคจฺฉมานา วโยวุฑฺฒกาเล อนาคนฺตฺวา ยุตฺตปฺปตฺตกาเล ปฐมวยสฺมิํเยว อาคจฺฉนฺติ เจว พหู จ โหนฺติฯ

9. ปฐมสมยวิมุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[149] นวเม สมยวิมุตฺตสฺสาติ อปฺปิตปฺปิตกฺขเณเยว วิกฺขมฺภิเตหิ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา สมยวิมุตฺติสงฺขาตาย โลกิยวิมุตฺติยา วิมุตฺตจิตฺตสฺสฯ ทสมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

ติกณฺฑกีวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

4. จตุตฺถปณฺณาสกํ

(16) 1. สทฺธมฺมวคฺโค

1. ปฐมสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา

[151] จตุตฺถสฺส ปฐเม อภพฺโพ นิยามํ โอกฺกมิตุํ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สมฺมตฺตนฺติ กุสเลสุ ธมฺเมสุ สมฺมตฺตภูตํ มคฺคนิยามํ โอกฺกมิตุํ อภพฺโพ อภาชนํฯ กถํ ปริโภตีติอาทีสุ ‘‘กิํ กถา นาม เอสา’’ติ วทนฺโต กถํ ปริโภติ นามฯ ‘‘กิํ นาเมส กเถติ, กิํ อยํ ชานาตี’’ติ วทนฺโต กถิกํ ปริโภติ นามฯ ‘‘มยํ กิํ ชานาม, กุโต อมฺหากํ เอตํ โสตุํ พล’’นฺติ วทนฺโต อตฺตานํ ปริโภติ นามฯ วิปริยาเยน สุกฺกปกฺโข เวทิตพฺโพฯ

2. ทุติยสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา

[152] ทุติเย อนญฺญาเต อญฺญาตมานีติ อวิญฺญาตสฺมิํเยว ‘‘วิญฺญาตมิทํ มยา’’ติ เอวํมานีฯ

3. ตติยสมฺมตฺตนิยามสุตฺตวณฺณนา

[153] ตติเย มกฺขี ธมฺมํ สุณาตีติ มกฺขี หุตฺวา คุณมกฺขนจิตฺเตน ธมฺมํ สุณาติฯ อุปารมฺภจิตฺโตติ นิคฺคหาโรปนจิตฺโตฯ รนฺธคเวสีติ คุณรนฺธํ คุณจฺฉิทฺทํ คเวสนฺโตฯ

4. ปฐมสทฺธมฺมสมฺโมสสุตฺตวณฺณนา

[154] จตุตฺเถ น สกฺกจฺจํ ธมฺมํ สุณนฺตีติ โอหิตโสตา สุกตการิโน หุตฺวา น สุณนฺติ น ปริยาปุณนฺตีติ ยถาสุตํ ธมฺมํ วฬญฺชนฺตาปิ สกฺกจฺจํ น วฬญฺเชนฺติฯ ปญฺจมํ อุตฺตานเมวฯ

6. ตติยสทฺธมฺมสมฺโมสสุตฺตวณฺณนา

[156] ฉฏฺเฐ อปฺปฏิสรโณติ อปฺปติฏฺโฐฯ อาจริยา หิ สุตฺตนฺตสฺส ปฏิสรณํ นาม, เตสํ อภาวา อปฺปฏิสรโณ โหติฯ เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ