เมนู

3. สารนฺททสุตฺตวณฺณนา

[143] ตติเย กามาธิมุตฺตานนฺติ วตฺถุกามกิเลสกาเมสุ อธิมุตฺตานํฯ ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโนติ นวโลกุตฺตรธมฺมตฺถาย สหสีลกํ ปุพฺพภาคปฺปฏิปทํ ปฏิปนฺโน ปฏิปตฺติปูรโก ปุคฺคโล ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ

4. ติกณฺฑกีสุตฺตวณฺณนา

[144] จตุตฺเถ อปฺปฏิกูเลติ อปฺปฏิกูลารมฺมเณฯ ปฏิกูลสญฺญีติ ปฏิกูลนฺติ เอวํสญฺญีฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ กถํ ปนายํ เอวํ วิหรตีติ? อิฏฺฐสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ปน อสุภาย วา ผรติ, อนิจฺจโต วา อุปสํหรติฯ เอวํ ตาว อปฺปฏิกูเล ปฏิกูลสญฺญี วิหรติฯ อนิฏฺฐสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ เมตฺตาย วา ผรติ, ธาตุโต วา อุปสํหรติฯ เอวํ ปฏิกูเล อปฺปฏิกูลสญฺญี วิหรติฯ อุภยสฺมิํ ปน ปุริมนยสฺส จ ปจฺฉิมนยสฺส จ วเสน ตติยจตุตฺถวารา วุตฺตา, ฉฬงฺคุเปกฺขาวเสน ปญฺจโมฯ ฉฬงฺคุเปกฺขา เจสา ขีณาสวสฺส อุเปกฺขาสทิสา, น ปน ขีณาสวุเปกฺขาฯ ตตฺถ อุเปกฺขโก วิหเรยฺยาติ มชฺฌตฺตภาเว ฐิโต วิหเรยฺยฯ กฺวจนีติ กิสฺมิญฺจิ อารมฺมเณฯ กตฺถจีติ กิสฺมิญฺจิ ปเทเสฯ กิญฺจนติ โกจิ อปฺปมตฺตโกปิฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต ปญฺจสุ ฐาเนสุ วิปสฺสนาว กถิตาฯ ตํ อารทฺธวิปสฺสโก ภิกฺขุ กาตุํ สกฺโกติ, ญาณวา ปญฺญุตฺตโร พหุสฺสุตสมโณปิ กาตุํ สกฺโกติฯ โสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิโน กาตุํ สกฺโกนฺติเยว, ขีณาสเว วตฺตพฺพเมว นตฺถีติฯ ปญฺจมํ อุตฺตานเมวฯ

6. มิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[146] ฉฏฺเฐ กมฺมนฺตํ กาเรตีติ เขตฺตาทิกมฺมนฺตํ กาเรติฯ อธิกรณํ อาทิยตีติ จตฺตาริ อธิกรณานิ อาทิยติฯ ปาโมกฺเขสุ ภิกฺขูสูติ ทิสาปาโมกฺเขสุ ภิกฺขูสุฯ ปฏิวิรุทฺโธ โหตีติ ปจฺจนีกคฺคาหิตาย วิรุทฺโธ โหติฯ อนวตฺถจาริกนฺติ อนวตฺถานจาริกํฯ

7. อสปฺปุริสทานสุตฺตวณฺณนา

[147] สตฺตเม อสกฺกจฺจํ เทตีติ น สกฺกริตฺวา สุจิํ กตฺวา เทติฯ อจิตฺตีกตฺวา เทตีติ อจิตฺตีกาเรน อคารววเสน เทติฯ อปวิทฺธํ เทตีติ น นิรนฺตรํ เทติ, อถ วา ฉฑฺเฑตุกาโม วิย เทติฯ อนาคมนทิฏฺฐิโก เทตีติ กตสฺส นาม ผลํ อาคมิสฺสตีติ น เอวํ อาคมนทิฏฺฐิํ น อุปฺปาเทตฺวา เทติฯ

สุกฺกปกฺเข จิตฺตีกตฺวา เทตีติ เทยฺยธมฺเม จ ทกฺขิเณยฺเยสุ จ จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปตฺวา เทติฯ ตตฺถ เทยฺยธมฺมํ ปณีตํ โอชวนฺตํ กตฺวา เทนฺโต เทยฺยธมฺเม จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปติ นามฯ ปุคฺคลํ วิจินิตฺวา เทนฺโต ทกฺขิเณยฺเยสุ จิตฺตีการํ อุปฏฺฐเปติ นามฯ สหตฺถา เทตีติ อาณตฺติยา ปรหตฺเถน อทตฺวา ‘‘อนมตคฺเค สํสาเร วิจรนฺเตน เม หตฺถปาทานํ อลทฺธกาลสฺส ปมาณํ นาม นตฺถิ, วฏฺฏโมกฺขํ ภวนิสฺสรณํ กริสฺสามี’’ติ สหตฺเถเนว เทติฯ อาคมนทิฏฺฐิโกติ ‘‘อนาคตภวสฺส ปจฺจโย ภวิสฺสตี’’ติ กมฺมญฺจ วิปากญฺจ สทฺทหิตฺวา เทตีติฯ

8. สปฺปุริสทานสุตฺตวณฺณนา

[148] อฏฺฐเม สทฺธายาติ ทานญฺจ ทานผลญฺจ สทฺทหิตฺวาฯ กาเลนาติ ยุตฺตปฺปตฺตกาเลนฯ อนคฺคหิตจิตฺโตติ อคฺคหิตจิตฺโต มุตฺตจาโค หุตฺวาฯ อนุปหจฺจาติ อนุปฆาเตตฺวา คุเณ อมกฺเขตฺวาฯ กาลาคตา จสฺส อตฺถา ปจุรา โหนฺตีติ อตฺถา อาคจฺฉมานา วโยวุฑฺฒกาเล อนาคนฺตฺวา ยุตฺตปฺปตฺตกาเล ปฐมวยสฺมิํเยว อาคจฺฉนฺติ เจว พหู จ โหนฺติฯ

9. ปฐมสมยวิมุตฺตสุตฺตวณฺณนา

[149] นวเม สมยวิมุตฺตสฺสาติ อปฺปิตปฺปิตกฺขเณเยว วิกฺขมฺภิเตหิ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา สมยวิมุตฺติสงฺขาตาย โลกิยวิมุตฺติยา วิมุตฺตจิตฺตสฺสฯ ทสมํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

ติกณฺฑกีวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

4. จตุตฺถปณฺณาสกํ