สุเขสิโนติ สุขปริเยสเก สตฺเต อามนฺเตติฯ สุญฺญพฺรหฺมูปโคติ สุญฺญพฺรหฺมวิมานูปโคฯ ปถวิํ อิมนฺติ อิมํ สาครปริยนฺตํ มหาปถวิํฯ อสาหเสนาติ น สาหสิกกมฺเมนฯ สเมน มนุสาสิตนฺติ สเมน กมฺเมน อนุสาสิํฯ เตหิ เอตํ สุเทสิตนฺติ เตหิ สงฺคาหเกหิ มหาการุณิเกหิ พุทฺเธหิ เอตํ เอตฺตกํ ฐานํ สุเทสิตํ สุกถิตํฯ ปถพฺโยติ ปุถวิสามิโกฯ

10. ภริยาสุตฺตวณฺณนา

[63] ทสเม เกวฏฺฏา มญฺเญ มจฺฉวิโลเปติ เกวฏฺฏานํ มจฺฉปจฺฉิํ โอตาเรตฺวา ฐิตฏฺฐาเน ชาเล วา อุทกโต อุกฺขิตฺตมตฺเต มจฺฉคฺคาหกานํ มหาสทฺโท โหติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ สุชาตาติ วิสาขาย กนิฏฺฐาฯ สา เนว สสฺสุํ อาทิยตีติ สสฺสุยา กตฺตพฺพวตฺตํ นาม อตฺถิ, ตํ น กโรติ, สสฺสูติปิ นํ น คเณติฯ น สสุรํ อาทิยตีติ วจนํ น คณฺหาติฯ เอวํ อนาทรตายปิ อคฺคหเณนปิ น อาทิยติ นามฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ เอวํ อนาถปิณฺฑิโก สุณิสาย อาจารํ คเหตฺวา สตฺถุ ปุรโต นิสีทิฯ สาปิ สุชาตา ‘‘กิํ นุ โข อยํ เสฏฺฐิ ทสพลสฺส สนฺติเก มยฺหํ คุณํ กเถสฺสติ อุทาหุ อคุณ’’นฺติ คนฺตฺวา อวิทูเร สทฺทํ สุณนฺตี อฏฺฐาสิฯ อถ นํ สตฺถา เอหิ สุชาเตติ อามนฺเตสิฯ

อหิตานุกมฺปินีติ น หิตานุกมฺปินีฯ อญฺเญสูติ ปรปุริเสสุฯ อติมญฺญเตติ โอมานาติ มานวเสน อติมญฺญติฯ ธเนน กีตสฺสาติ ธเนน กีตา อสฺสฯ วธาย อุสฺสุกา วธิตุํ อุสฺสุกฺกมาปนฺนาฯ ยํ อิตฺถิยา วินฺทติ สามิโก ธนนฺติ อิตฺถิยา สามิโก ยํ ธนํ ลภติฯ อปฺปมฺปิ ตสฺส อปหาตุมิจฺฉตีติ โถกโตปิ อสฺส หริตุํ อิจฺฉติ, อุทฺธเน อาโรปิตอุกฺขลิยํ ปกฺขิปิตพฺพตณฺฑุลโตปิ โถกํ หริตุเมว วายมติฯ อลสาติ นิสินฺนฏฺฐาเน นิสินฺนาว ฐิตฏฺฐาเน ฐิตาว โหติฯ ผรุสาติ ขราฯ ทุรุตฺตวาทินีติ ทุพฺภาสิตภาสินี, กกฺขฬํ วาฬกถเมว กเถติฯ อุฏฺฐายกานํ อภิภุยฺย วตฺตตีติ เอตฺถ อุฏฺฐายกานนฺติ พหุวจนวเสน วิริยุฏฺฐานสมฺปนฺโน สามิโก วุตฺโต, ตสฺส ตํ อุฏฺฐานสมฺปตฺติํ อภิภวิตฺวา เหฏฺฐา กตฺวา วตฺตติฯ

ปโมทตีติ อาโมทิตปโมทิตา โหติ ฯ โกเลยฺยกาติ กุลสมฺปนฺนาฯ ปติพฺพตาติ ปติเทวตาฯ วธทณฺฑตชฺชิตาติ ทณฺฑกํ คเหตฺวา วเธน ตชฺชิตา, ‘‘ฆาเตสฺสามิ น’’นฺติ วุตฺตาฯ ทาสีสมนฺติ สามิกสฺส วตฺตปูริกา ทาสีติ มํ ภควา ธาเรตูติ วตฺวา สรเณสุ ปติฏฺฐาสิฯ

11. โกธนสุตฺตวณฺณนา

[64] เอกาทสเม สปตฺตกนฺตาติ สปตฺตานํ เวรีนํ กนฺตา ปิยา เตหิ อิจฺฉิตปตฺถิตาฯ สปตฺตกรณาติ สปตฺตานํ เวรีนํ อตฺถกรณาฯ โกธปเรโตติ โกธานุคโตฯ ปจุรตฺถตายาติ พหุอตฺถตาย พหุหิตตายฯ อนตฺถมฺปีติ อวุทฺธิมฺปิฯ อตฺโถ เม คหิโตติ วุฑฺฒิ เม คหิตาฯ

อโถ อตฺถํ คเหตฺวานาติ อโถ วุทฺธิํ คเหตฺวาฯ อนตฺถํ อธิปชฺชตีติ อนตฺโถ เม คหิโตติ สลฺลกฺเขติฯ วธํ กตฺวานาติ ปาณาติปาตกมฺมํ กตฺวาฯ โกธสมฺมทสมฺมตฺโตติ โกธมเทน มตฺโต, อาทินฺนคหิตปรามฏฺโฐติ อตฺโถฯ อายสกฺยนฺติ อยสภาวํ, อยโส นิยโส โหตีติ อตฺโถฯ อนฺตรโต ชาตนฺติ อพฺภนฺตเร อุปฺปนฺนํฯ อตฺถํ น ชานาตีติ วุทฺธิอตฺถํ น ชานาติฯ ธมฺมํ น ปสฺสตีติ สมถวิปสฺสนาธมฺมํ น ปสฺสติฯ อนฺธตมนฺติ อนฺธภาวกรํ ตมํ พหลตมํฯ สหเตติ อภิภวติฯ

ทุมฺมงฺกุยนฺติ ทุมฺมงฺกุภาวํ นิตฺเตชตํ ทุพฺพณฺณมุขตํฯ ยโต ปตายตีติ ยทา นิพฺพตฺตติฯ น วาโจ โหติ คารโวติ วจนสฺสปิ ครุภาโว น โหติฯ น ทีปํ โหติ กิญฺจนนฺติ กาจิ ปติฏฺฐา นาม น โหติฯ ตปนียานีติ ตาปชนกานิฯ ธมฺเมหีติ สมถวิปสฺสนาธมฺเมหิฯ อารกาติ ทูเรฯ พฺราหฺมณนฺติ ขีณาสวพฺราหฺมณํฯ ยาย มาตุ ภโตติ ยาย มาตรา ภโต โปสิโตฯ ปาณททิํ สนฺตินฺติ ชีวิตทายิกํ สมานํฯ หนฺติ กุทฺโธ ปุถุตฺตานนฺติ กุทฺโธ ปุคฺคโล ปุถุ นานาการเณหิ อตฺตานํ หนฺติฯ นานารูเปสุ มุจฺฉิโตติ นานารมฺมเณสุ อธิมุจฺฉิโต หุตฺวาฯ รชฺชุยา พชฺฌ มียนฺตีติ รชฺชุยา พนฺธิตฺวา มรนฺติฯ ปพฺพตามปิ กนฺทเรติ ปพฺพตกนฺทเรปิ ปติตฺวา มรนฺติฯ