เมนู

ตสฺมา กิเลเส จ ขนฺเธ จ ปริจฺจชตีติ ปริจฺจาคโวสฺสคฺโคฯ นิโรธาย นิพฺพานธาตุยา จิตฺตํ ปกฺขนฺทตีติ ปกฺขนฺทนโวสฺสคฺโคติ อุภยมฺเปตํ มคฺเค สเมติฯ ตทุภยสมงฺคี ปุคฺคโล อิมาย ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย สมนฺนาคตตฺตา ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสี นาม โหติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ น กิญฺจิ โลเก อุปาทิยตีติ กิญฺจิ เอกมฺปิ สงฺขารคตํ ตณฺหาวเสน น อุปาทิยติ น คณฺหาติ น ปรามสติฯ อนุปาทิยํ น ปริตสฺสตีติ อคฺคณฺหนฺโต ตณฺหาปริตสฺสนาย น ปริตสฺสติฯ ปจฺจตฺตํเยว ปรินิพฺพายตีติ สยเมว กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพายติฯ ขีณา ชาตีติอาทินา ปนสฺส ปจฺจเวกฺขณา ทสฺสิตาฯ อิติ ภควา สํขิตฺเตน ขีณาสวสฺส ปุพฺพภาคปฺปฏิปทํ ปุจฺฉิโต สํขิตฺเตเนว กเถสิฯ อิทํ ปน สุตฺตํ เถรสฺส โอวาโทปิ อโหสิ วิปสฺสนาปิฯ โส อิมสฺมิํเยว สุตฺเต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโตติฯ

9. เมตฺตสุตฺตวณฺณนา

[62] นวเม มา, ภิกฺขเว, ปุญฺญานํ ภายิตฺถาติ ปุญฺญานิ กโรนฺตา เตสํ มา ภายิตฺถฯ เมตฺตจิตฺตํ ภาเวสินฺติ ติกจตุกฺกชฺฌานิกาย เมตฺตาย สมฺปยุตฺตํ ปณีตํ กตฺวา จิตฺตํ ภาเวสินฺติ ทสฺเสติฯ สํวฏฺฏมาเน สุทาหนฺติ สํวฏฺฏมาเน สุทํ อหํฯ สํวฏฺฏมาเนติ ฌายมาเน วิปชฺชมาเนฯ ธมฺมิโกติ ทสกุสลธมฺมสมนฺนาคโตฯ ธมฺมราชาติ ตสฺเสว เววจนํฯ ธมฺเมน วา ลทฺธรชฺชตฺตา ธมฺมราชาฯ จาตุรนฺโตติ ปุรตฺถิมสมุทฺทาทีนํ จตุนฺนํ สมุทฺทานํ วเสน จาตุรนฺตาย ปถวิยา อิสฺสโรฯ วิชิตาวีติ วิชิตสงฺคาโมฯ ชนปโท ตสฺมิํ ถาวริยํ ถิรภาวํ ปตฺโตติ ชนปทตฺถาวริยปฺปตฺโตฯ ปโรสหสฺสนฺติ อติเรกสหสฺสํฯ สูราติ อภีรุโนฯ วีรงฺครูปาติ วีรานํ องฺคํ วีรงฺคํ, วีริยสฺเสตํ นามํฯ วีรงฺครูปเมเตสนฺติ วีรงฺครูปาฯ วีริยชาติกา วีริยสภาวา วีริยมยา วิย อกิลาสุโน ทิวสมฺปิ ยุชฺฌนฺตา น กิลมนฺตีติ วุตฺตํ โหติฯ สาครปริยนฺตนฺติ จกฺกวาฬปพฺพตํ สีมํ กตฺวา ฐิตสมุทฺทปริยนฺตํฯ อทณฺเฑนาติ ธนทณฺเฑนปิ เฉชฺชเภชฺชานุสาสเนน สตฺถทณฺเฑนปิ วินาเยวฯ อสตฺเถนาติ เอกโตธาราทินา ปรวิเหฐนสตฺเถนปิ วินาเยวฯ ธมฺเมน อภิวิชิยาติ เอหิ โข, มหาราชาติ เอวํ ปฏิราชูหิ สมฺปฏิจฺฉิตาคมโน ‘‘ปาโณ น หนฺตพฺโพ’’ติอาทินา ธมฺเมเนว วุตฺตปฺปการํ ปถวิํ อภิวิชินิตฺวาฯ

สุเขสิโนติ สุขปริเยสเก สตฺเต อามนฺเตติฯ สุญฺญพฺรหฺมูปโคติ สุญฺญพฺรหฺมวิมานูปโคฯ ปถวิํ อิมนฺติ อิมํ สาครปริยนฺตํ มหาปถวิํฯ อสาหเสนาติ น สาหสิกกมฺเมนฯ สเมน มนุสาสิตนฺติ สเมน กมฺเมน อนุสาสิํฯ เตหิ เอตํ สุเทสิตนฺติ เตหิ สงฺคาหเกหิ มหาการุณิเกหิ พุทฺเธหิ เอตํ เอตฺตกํ ฐานํ สุเทสิตํ สุกถิตํฯ ปถพฺโยติ ปุถวิสามิโกฯ

10. ภริยาสุตฺตวณฺณนา

[63] ทสเม เกวฏฺฏา มญฺเญ มจฺฉวิโลเปติ เกวฏฺฏานํ มจฺฉปจฺฉิํ โอตาเรตฺวา ฐิตฏฺฐาเน ชาเล วา อุทกโต อุกฺขิตฺตมตฺเต มจฺฉคฺคาหกานํ มหาสทฺโท โหติ, ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ สุชาตาติ วิสาขาย กนิฏฺฐาฯ สา เนว สสฺสุํ อาทิยตีติ สสฺสุยา กตฺตพฺพวตฺตํ นาม อตฺถิ, ตํ น กโรติ, สสฺสูติปิ นํ น คเณติฯ น สสุรํ อาทิยตีติ วจนํ น คณฺหาติฯ เอวํ อนาทรตายปิ อคฺคหเณนปิ น อาทิยติ นามฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ เอวํ อนาถปิณฺฑิโก สุณิสาย อาจารํ คเหตฺวา สตฺถุ ปุรโต นิสีทิฯ สาปิ สุชาตา ‘‘กิํ นุ โข อยํ เสฏฺฐิ ทสพลสฺส สนฺติเก มยฺหํ คุณํ กเถสฺสติ อุทาหุ อคุณ’’นฺติ คนฺตฺวา อวิทูเร สทฺทํ สุณนฺตี อฏฺฐาสิฯ อถ นํ สตฺถา เอหิ สุชาเตติ อามนฺเตสิฯ

อหิตานุกมฺปินีติ น หิตานุกมฺปินีฯ อญฺเญสูติ ปรปุริเสสุฯ อติมญฺญเตติ โอมานาติ มานวเสน อติมญฺญติฯ ธเนน กีตสฺสาติ ธเนน กีตา อสฺสฯ วธาย อุสฺสุกา วธิตุํ อุสฺสุกฺกมาปนฺนาฯ ยํ อิตฺถิยา วินฺทติ สามิโก ธนนฺติ อิตฺถิยา สามิโก ยํ ธนํ ลภติฯ อปฺปมฺปิ ตสฺส อปหาตุมิจฺฉตีติ โถกโตปิ อสฺส หริตุํ อิจฺฉติ, อุทฺธเน อาโรปิตอุกฺขลิยํ ปกฺขิปิตพฺพตณฺฑุลโตปิ โถกํ หริตุเมว วายมติฯ อลสาติ นิสินฺนฏฺฐาเน นิสินฺนาว ฐิตฏฺฐาเน ฐิตาว โหติฯ ผรุสาติ ขราฯ ทุรุตฺตวาทินีติ ทุพฺภาสิตภาสินี, กกฺขฬํ วาฬกถเมว กเถติฯ อุฏฺฐายกานํ อภิภุยฺย วตฺตตีติ เอตฺถ อุฏฺฐายกานนฺติ พหุวจนวเสน วิริยุฏฺฐานสมฺปนฺโน สามิโก วุตฺโต, ตสฺส ตํ อุฏฺฐานสมฺปตฺติํ อภิภวิตฺวา เหฏฺฐา กตฺวา วตฺตติฯ