เมนู

7. เมถุนสุตฺตวณฺณนา

[50] สตฺตเม อุปสงฺกมีติ ภุตฺตปาตราโส ทาสกมฺมกรปริวุโต อุปสงฺกมิฯ ภวมฺปิโนติ ภวมฺปิ นุฯ พฺรหฺมจารี ปฏิชานาตีติ ‘‘อหํ พฺรหฺมจารี’’ติ เอวํ พฺรหฺมจริยวาสํ ปฏิชานาตีติ ปุจฺฉติฯ เอวํ กิรสฺส อโหสิ – ‘‘พฺราหฺมณสมเย เวทํ อุคฺคณฺหนฺตา อฏฺฐจตฺตาลีส วสฺสานิ พฺรหฺมจริยํ จรนฺติฯ สมโณ ปน โคตโม อคารํ อชฺฌาวสนฺโต ตีสุ ปาสาเทสุ ติวิธนาฏกรติยา อภิรมิ, อิทานิ กิํ นุ โข วกฺขตี’’ติ อิมมตฺถํ สนฺธาเยวํ ปุจฺฉติฯ ตโต ภควา มนฺเตน กณฺหสปฺปํ คณฺหนฺโต วิย อมิตฺตํ คีวาย ปาเทน อกฺกมนฺโต วิย อตฺตโน สํกิเลสกาเล ฉพฺพสฺสานิ ปธานจริยาย รชฺชสุขํ วา ปาสาเทสุ นาฏกสมฺปตฺติํ วา อารพฺภ วิตกฺกมตฺตสฺสาปิ อนุปฺปนฺนภาวํ สนฺธาย สีหนาทํ นทนฺโต ยญฺหิ ตํ พฺราหฺมณาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ทฺวยํทฺวยสมาปตฺตินฺติ ทฺวีหิ ทฺวีหิ สมาปชฺชิตพฺพภาวํฯ ทุกฺขสฺมาติ สกลวฏฺฏทุกฺขโตฯ สญฺชคฺฆตีติ หสิตกถํ กเถติฯ สํกีฬตีติ เกฬิํ กโรติฯ สํเกฬายตีติ มหาหสิตํ หสติฯ จกฺขุนา จกฺขุนฺติ อตฺตโน จกฺขุนา ตสฺสา จกฺขุํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา อุปนิชฺฌายติฯ ติโรกุฏฺฏํ วา ติโรปาการํ วาติ ปรกุฏฺเฏ วา ปรปากาเร วาฯ เทโวติ เอโก เทวราชาฯ เทวญฺญตโรติ อญฺญตโร เทวปุตฺโตฯ อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธินฺติ อรหตฺตญฺเจว สพฺพญฺญุตญฺญาณญฺจฯ

8. สํโยคสุตฺตวณฺณนา

[51] อฏฺฐเม สํโยควิสํโยคนฺติ สํโยควิสํโยคสาธกํฯ ธมฺมปริยายนฺติ ธมฺมการณํฯ อชฺฌตฺตํ อิตฺถินฺทฺริยนฺติ นิยกชฺฌตฺเต อิตฺถิภาวํฯ อิตฺถิกุตฺตนฺติ อิตฺถิกิริยํฯ อิตฺถากปฺปนฺติ นิวาสนปารุปนาทิอิตฺถิอากปฺปํฯ อิตฺถิวิธนฺติ อิตฺถิยา มานวิธํฯ อิตฺถิฉนฺทนฺติ อิตฺถิยา อชฺฌาสยจฺฉนฺทํฯ อิตฺถิสฺสรนฺติ อิตฺถิสทฺทํฯ อิตฺถาลงฺการนฺติ อิตฺถิยา ปสาธนภณฺฑํฯ ปุริสินฺทฺริยาทีสุปิ เอเสว นโยฯ พหิทฺธา สํโยคนฺติ ปุริเสน สทฺธิํ สมาคมํฯ อติวตฺตตีติ อนภิรตาติ เอวํ วุตฺตาย พลววิปสฺสนาย อริยมคฺคํ ปตฺวา อติวตฺตติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํฯ

9. ทานมหปฺผลสุตฺตวณฺณนา

[52] นวเม สาเปโขติ สตณฺโหฯ ปฏิพทฺธจิตฺโตติ วิปาเก พทฺธจิตฺโตฯ สนฺนิธิเปโขติ นิธานเปโข หุตฺวาฯ เปจฺจาติ ปรโลกํ คนฺตฺวาฯ ตํ กมฺมํ เขเปตฺวาติ ตํ กมฺมวิปากํ เขเปตฺวาฯ อิทฺธินฺติ วิปากิทฺธิํฯ ยสนฺติ ปริวารสมฺปทํฯ อาธิปจฺจนฺติ เชฏฺฐภาวการณํฯ อาคนฺตา อิตฺถตฺตนฺติ อิตฺถภาวํ อิเม ปญฺจกฺขนฺเธ ปุน อาคนฺตา, น ตตฺรูปปตฺติโก น อุปรูปปตฺติโก, เหฏฺฐาคามีเยว โหตีติ อตฺโถฯ สาหุ ทานนฺติ ทานํ นาเมตํ สาธุ ภทฺทกํ สุนฺทรํฯ ตานิ มหายญฺญานีติ ตานิ สปฺปินวนีตทธิมธุผาณิตาทีหิ นิฏฺฐานํ คตานิ มหาทานานิฯ จิตฺตาลงฺการจิตฺตปริกฺขารนฺติ สมถวิปสฺสนาจิตฺตสฺส อลงฺการภูตญฺเจว ปริวารภูตญฺจฯ พฺรหฺมกายิกานํ เทวานํ สหพฺยตนฺติ น สกฺกา ตตฺถ ทาเนน อุปปชฺชิตุํฯ ยสฺมา ปน ตํ สมถวิปสฺสนาจิตฺตสฺส อลงฺการภูตํ, ตสฺมา เตน ทานาลงฺกเตน จิตฺเตน ฌานญฺเจว อริยมคฺคญฺจ นิพฺพตฺเตตฺวา ฌาเนน ตตฺถ อุปปชฺชติฯ อนาคามี โหตีติ ฌานานาคามี นาม โหติฯ อนาคนฺตา อิตฺถตฺตนฺติ ปุน อิตฺถภาวํ น อาคนฺตา, อุปรูปปตฺติโก วา ตตฺรูปปตฺติโก วา หุตฺวา ตตฺเถว ปรินิพฺพายติฯ อิติ อิเมสุ ทาเนสุ ปฐมํ ตณฺหุตฺตริยทานํ, ทุติยํ จิตฺตีการทานํ, ตติยํ หิโรตฺตปฺปทานํ, จตุตฺถํ นิรวเสสทานํ , ปญฺจมํ ทกฺขิเณยฺยทานํ, ฉฏฺฐํ โสมนสฺสุปวิจารทานํ, สตฺตมํ อลงฺการปริวารทานํ นามาติฯ

10. นนฺทมาตาสุตฺตวณฺณนา

[53] ทสมํ อตฺถุปฺปตฺติวเสน เทสิตํฯ สตฺถา กิร วุตฺถวสฺโส ปวาเรตฺวา ทฺเว อคฺคสาวเก โอหาย ‘‘ทกฺขิณาคิริํ จาริกํ คมิสฺสามี’’ติ นิกฺขมิ, ราชา ปเสนทิ โกสโล, อนาถปิณฺฑิโก คหปติ, วิสาขา มหาอุปาสิกา, อญฺเญ จ พหุชนา ทสพลํ นิวตฺเตตุํ นาสกฺขิํสุฯ อนาถปิณฺฑิโก คหปติ ‘‘สตฺถารํ นิวตฺเตตุํ นาสกฺขิ’’นฺติ รโห จินฺตยมาโน นิสีทิฯ อถ นํ ปุณฺณา นาม ทาสี ทิสฺวา ‘‘กิํ นุ โข เต, สามิ, น ปุพฺเพ วิย อินฺทฺริยานิ วิปฺปสนฺนานี’’ติ ปุจฺฉิฯ อาม, ปุณฺเณ, สตฺถา จาริกํ ปกฺกนฺโต, ตมหํ นิวตฺเตตุํ นาสกฺขิํฯ น โข ปน สกฺกา ชานิตุํ ปุน สีฆํ อาคจฺเฉยฺย วา น วา, เตนาหํ จินฺตยมาโน นิสินฺโนติฯ สจาหํ ทสพลํ นิวตฺเตยฺยํ, กิํ เม กเรยฺยาสีติ? ภุชิสฺสํ ตํ กริสฺสามีติฯ สา คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ‘‘นิวตฺตถ, ภนฺเต’’ติ อาหฯ มม นิวตฺตนปจฺจยา ตฺวํ กิํ กริสฺสสีติ? ตุมฺเห, ภนฺเต, มม ปราธีนภาวํ ชานาถ, อญฺญํ กิญฺจิ กาตุํ น สกฺโกมิ, สรเณสุ ปน ปติฏฺฐาย ปญฺจ สีลานิ รกฺขิสฺสามีติฯ สาธุ สาธุ ปุณฺเณติ, สตฺถา ธมฺมคารเวน เอกปทสฺมิญฺเญว นิวตฺติฯ วุตฺตญฺเหตํ – ‘‘ธมฺมครุ, ภิกฺขเว, ตถาคโต ธมฺมคารโว’’ติ (อ. นิ. 5.99)ฯ

สตฺถา นิวตฺติตฺวา เชตวนมหาวิหารํ ปาวิสิฯ มหาชโน ปุณฺณาย สาธุการสหสฺสานิ อทาสิฯ สตฺถา ตสฺมิํ สมาคเม ธมฺมํ เทเสสิ, จตุราสีติปาณสหสฺสานิ อมตปานํ ปิวิํสุฯ ปุณฺณาปิ เสฏฺฐินา อนุญฺญาตา ภิกฺขุนิอุปสฺสยํ คนฺตฺวา ปพฺพชิฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลาเน อามนฺเตตฺวา ‘‘อหํ ยํ ทิสํ จาริกาย นิกฺขนฺโต, ตตฺถ น คจฺฉามิฯ ตุมฺเห ตุมฺหากํ ปริสาย สทฺธิํ ตํ ทิสํ จาริกํ คจฺฉถา’’ติ วตฺวา อุยฺโยเชสิฯ อิมิสฺสํ อตฺถุปฺปตฺติยํ เอกํ สมยํ อายสฺมา สาริปุตฺโตติอาทิ วุตฺตํฯ

ตตฺถ เวฬุกณฺฑกีติ เวฬุกณฺฏกนครวาสินีฯ