ขชฺชมานนฺติ อุทราทีสุ นิสีทิตฺวา อุทรมํสโอฏฺฐมํสอกฺขิกมํสาทีนิ ลุญฺจิตฺวา ลุญฺจิตฺวา ขาทิยมานํฯ สมํสโลหิตนฺติ เสสาวเสสมํสโลหิตยุตฺตํฯ นิมฺมํสโลหิตมกฺขิตนฺติ มํเส ขีเณปิ โลหิตํ น สุสฺสติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘นิมฺมํสโลหิตมกฺขิต’’นฺติฯ อญฺเญนาติ อญฺเญน ทิสาภาเคนฯ หตฺถฏฺฐิกนฺติ จตุสฏฺฐิเภทมฺปิ หตฺถฏฺฐิกํ ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ วิปฺปกิณฺณํฯ ปาทฏฺฐิกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เตโรวสฺสิกานีติ อติกฺกนฺตสํวจฺฉรานิฯ ปูตีนีติ อพฺโภกาเส ฐิตานิ วาตาตปวุฏฺฐิสมฺผสฺเสน เตโรวสฺสิกาเนว ปูตีนิ โหนฺติ, อนฺโตภูมิคตานิ ปน จิรตรํ ติฏฺฐนฺติฯ จุณฺณกชาตานีติ จุณฺณวิจุณฺณํ หุตฺวา วิปฺปกิณฺณานิฯ สพฺพตฺถ โส อิมเมวาติ วุตฺตนเยน ขชฺชมานาทีนํ วเสน โยชนา กาตพฺพาฯ อสฺมิมานสมุคฺฆาตายาติ อสฺมีติ ปวตฺตสฺส นววิธสฺส มานสฺส สมุคฺฆาตตฺถายฯ อเนกธาตุปฏิเวธายาติ อเนกธาตูนํ ปฏิวิชฺฌนตฺถายฯ สโตว อภิกฺกมตีติ คจฺฉนฺโต สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโตว คจฺฉติฯ สโตว ปฏิกฺกมตีติ ปฏินิวตฺตนฺโตปิ สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโตว นิวตฺตติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ สติสมฺปชญฺญายาติ สติยา จ ญาณสฺส จ อตฺถายฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต สติญาณานิ มิสฺสกานิ กถิตานีติฯ

10. อนุตฺตริยสุตฺตวณฺณนา

[30] ทสเม อุจฺจาวจนฺติ ยํ กิญฺจิ มหนฺตขุทฺทกํ, อุจฺจนีจํ วาฯ หีนนฺติ นิหีนํฯ คมฺมนฺติ คามวาสิกานํ ทสฺสนํฯ โปถุชฺชนิกนฺติ ปุถุชฺชนานํ สนฺตกํฯ อนริยนฺติ น อริยํ น อุตฺตมํ น ปริสุทฺธํฯ อนตฺถสํหิตนฺติ น อตฺถสนฺนิสฺสิตํฯ น นิพฺพิทายาติ น วฏฺเฏ นิพฺพินฺทนตฺถายฯ น วิราคายาติ น ราคาทีนํ วิรชฺชนตฺถายฯ น นิโรธายาติ น ราคาทีนํ อปฺปวตฺตินิโรธายฯ น อุปสมายาติ น ราคาทีนํ วูปสมนตฺถายฯ น อภิญฺญายาติ น อภิชานนตฺถายฯ น สมฺโพธายาติ น สมฺโพธิสงฺขาตสฺส จตุมคฺคญาณสฺส ปฏิวิชฺฌนตฺถายฯ น นิพฺพานายาติ น นิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยายฯ

นิวิฏฺฐสทฺโธติ ปติฏฺฐิตสทฺโธฯ นิวิฏฺฐเปโมติ ปติฏฺฐิตเปโมฯ เอกนฺตคโตติ เอกนฺตํ คโต, อจลปฺปตฺโตติ อตฺโถฯ อภิปฺปสนฺโนติ อติวิย ปสนฺโนฯ เอตทานุตฺตริยนฺติ เอตํ อนุตฺตรํฯ

หตฺถิสฺมิมฺปิ สิกฺขตีติ หตฺถินิมิตฺตํ สิกฺขิตพฺพํ หตฺถิสิปฺปํ สิกฺขติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อุจฺจาวจนฺติ มหนฺตขุทฺทกํ สิปฺปํ สิกฺขติฯ

อุปฏฺฐิตา ปาริจริเยติ ปาริจริยาย ปจฺจุปฏฺฐิตาฯ ภาวยนฺติ อนุสฺสตินฺติ อนุตฺตรํ อนุสฺสติํ ภาเวนฺติฯ วิเวกปฺปฏิสํยุตฺตนฺติ นิพฺพานนิสฺสิตํ กตฺวาฯ เขมนฺติ นิรุปทฺทวํฯ อมตคามินนฺติ นิพฺพานคามินํ, อริยมคฺคํ ภาเวนฺตีติ อตฺโถฯ อปฺปมาเท ปโมทิตาติ สติยา อวิปฺปวาสสงฺขาเต อปฺปมาเท อาโมทิตา ปโมทิตาฯ นิปกาติ เนปกฺเกน สมนฺนาคตาฯ สีลสํวุตาติ สีเลน สํวุตา ปิหิตาฯ เต เว กาเลน ปจฺเจนฺตีติ เต เว ยุตฺตปฺปยุตฺตกาเล ชานนฺติฯ ยตฺถ ทุกฺขํ นิรุชฺฌตีติ ยสฺมิํ ฐาเน สกลํ วฏฺฏทุกฺขํ นิรุชฺฌติ, ตํ อมตํ มหานิพฺพานํ เต ภิกฺขู ชานนฺตีติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต ฉ อนุตฺตริยานิ มิสฺสกานิ กถิตานีติฯ

อนุตฺตริยวคฺโค ตติโยฯ

4. เทวตาวคฺโค

1. เสขสุตฺตวณฺณนา

[31] จตุตฺถสฺส ปฐเม เสขสฺสาติ สตฺตวิธสฺส เสขสฺสฯ ปุถุชฺชเน ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ ปริหานายาติ อุปรูปริคุณปริหานายฯ