เมนู

9. อุทายีสุตฺตวณฺณนา

[29] นวเม อุทายินฺติ ลาฬุทายิตฺเถรํฯ สุโณมหํ, อาวุโสติ, อาวุโส, นาหํ พธิโร, สุณามิ ภควโต วจนํ, ปญฺหํ ปน อุปปริกฺขามีติฯ อธิจิตฺตนฺติ สมาธิวิปสฺสนาจิตฺตํฯ อิทํ, ภนฺเต, อนุสฺสติฏฺฐานนฺติ อิทํ ฌานตฺตยสงฺขาตํ อนุสฺสติการณํฯ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย สํวตฺตตีติ อิมสฺมิํเยว อตฺตภาเว สุขวิหารตฺถาย ปวตฺตติฯ อาโลกสญฺญนฺติ อาโลกนิมิตฺเต อุปฺปนฺนสญฺญํฯ ทิวา สญฺญํ อธิฏฺฐาตีติ ทิวาติ สญฺญํ ฐเปติ ยถา ทิวา ตถา รตฺตินฺติ ยถาเนน ทิวา อาโลกสญฺญา มนสิกตา, รตฺติมฺปิ ตเถว ตํ มนสิ กโรติฯ ยถา รตฺติํ ตถา ทิวาติ ยถา วาเนน รตฺติํ อาโลกสญฺญา มนสิกตา, ทิวาปิ ตํ ตเถว มนสิ กโรติฯ วิวเฏนาติ ปากเฏนฯ อปริโยนทฺเธนาติ นีวรเณหิ อโนนทฺเธนฯ สปฺปภาสํ จิตฺตํ ภาเวตีติ ทิพฺพจกฺขุญาณตฺถาย สโหภาสกํ จิตฺตํ พฺรูเหติ วฑฺเฒติฯ ยํ ปน ‘‘อาโลกสญฺญํ มนสิ กโรตี’’ติ วุตฺตํ, ตํ ถินมิทฺธวิโนทนาโลกสญฺญํ สนฺธาย วุตฺตํ, น ทิพฺพจกฺขุญาณาโลกนฺติ เวทิตพฺพํฯ ญาณทสฺสนปฺปฏิลาภายาติ ทิพฺพจกฺขุสงฺขาตสฺส ญาณทสฺสนสฺส ปฏิลาภายฯ

อิมเมว กายนฺติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ สพฺพํ สพฺพากาเรน วิตฺถารโต วิสุทฺธิมคฺเค กายคตาสติกมฺมฏฺฐาเน วุตฺตํฯ กามราคปฺปหานายาติ ปญฺจกามคุณิกสฺส ราคสฺส ปหานตฺถายฯ เสยฺยถาปิ ปสฺเสยฺยาติ ยถา ปสฺเสยฺยฯ สรีรนฺติ มตสรีรํฯ สิวถิกาย ฉฑฺฑิตนฺติ สุสาเน อปวิทฺธํฯ เอกาหํ มตสฺส อสฺสาติ เอกาหมตํฯ ทฺวีหํ มตสฺส อสฺสาติ ทฺวีหมตํฯ ตีหํ มตสฺส อสฺสาติ ตีหมตํฯ ภสฺตา วิย วายุนา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา ยถานุกฺกมํ สมุคฺคเตน สูนภาเวน ธุมาตตฺตา อุทฺธุมาตํ, อุทฺธุมาตเมว อุทฺธุมาตกํฯ ปฏิกูลตฺตา วา กุจฺฉิตํ อุทฺธุมาตนฺติ อุทฺธุมาตกํฯ วินีลํ วุจฺจติ วิปริภินฺนวณฺณํ, วินีลเมว วินีลกํฯ ปฏิกูลตฺตา วา กุจฺฉิตํ วินีลนฺติ วินีลกํฯ มํสุสฺสทฏฺฐาเนสุ รตฺตวณฺณสฺส ปุพฺพสนฺนิจยฏฺฐาเนสุ เสตวณฺณสฺส เยภุยฺเยน จ นีลวณฺณสฺส นีลฏฺฐาเน นีลสาฏกปารุตสฺเสว ฉวสรีรสฺเสตํ อธิวจนํฯ ปริภินฺนฏฺฐาเนหิ นวหิ วา วณมุเขหิ วิสฺสนฺทมานํ ปุพฺพํ วิปุพฺพํ, วิปุพฺพเมว วิปุพฺพกํฯ ปฏิกูลตฺตา วา กุจฺฉิตํ วิปุพฺพนฺติ วิปุพฺพกํฯ วิปุพฺพกํ ชาตํ ตถาภาวํ คตนฺติ วิปุพฺพกชาตํ

โส อิมเมว กายนฺติ โส ภิกฺขุ อิมํ อตฺตโน กายํ เตน กาเยน สทฺธิํ ญาเณน อุปสํหรติ อุปเนติฯ กถํ? อยมฺปิ โข กาโย เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํอนตีโตติฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – อายุ อุสฺมา วิญฺญาณนฺติ อิเมสํ ติณฺณํ ธมฺมานํ อตฺถิตาย อยํ กาโย ฐานคมนาทิขโม โหติ, อิเมสํ ปน วิคมา อยมฺปิ เอวํธมฺโม เอวํปูติกสภาโวเยวาติฯ เอวํภาวีติ เอวเมวํ อุทฺธุมาตาทิเภโท ภวิสฺสติฯ เอวํ อนตีโตติ เอวํ อุทฺธุมาตาทิภาวํ อนติกฺกนฺโตฯ

ขชฺชมานนฺติ อุทราทีสุ นิสีทิตฺวา อุทรมํสโอฏฺฐมํสอกฺขิกมํสาทีนิ ลุญฺจิตฺวา ลุญฺจิตฺวา ขาทิยมานํฯ สมํสโลหิตนฺติ เสสาวเสสมํสโลหิตยุตฺตํฯ นิมฺมํสโลหิตมกฺขิตนฺติ มํเส ขีเณปิ โลหิตํ น สุสฺสติ, ตํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘นิมฺมํสโลหิตมกฺขิต’’นฺติฯ อญฺเญนาติ อญฺเญน ทิสาภาเคนฯ หตฺถฏฺฐิกนฺติ จตุสฏฺฐิเภทมฺปิ หตฺถฏฺฐิกํ ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ วิปฺปกิณฺณํฯ ปาทฏฺฐิกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เตโรวสฺสิกานีติ อติกฺกนฺตสํวจฺฉรานิฯ ปูตีนีติ อพฺโภกาเส ฐิตานิ วาตาตปวุฏฺฐิสมฺผสฺเสน เตโรวสฺสิกาเนว ปูตีนิ โหนฺติ, อนฺโตภูมิคตานิ ปน จิรตรํ ติฏฺฐนฺติฯ จุณฺณกชาตานีติ จุณฺณวิจุณฺณํ หุตฺวา วิปฺปกิณฺณานิฯ สพฺพตฺถ โส อิมเมวาติ วุตฺตนเยน ขชฺชมานาทีนํ วเสน โยชนา กาตพฺพาฯ อสฺมิมานสมุคฺฆาตายาติ อสฺมีติ ปวตฺตสฺส นววิธสฺส มานสฺส สมุคฺฆาตตฺถายฯ อเนกธาตุปฏิเวธายาติ อเนกธาตูนํ ปฏิวิชฺฌนตฺถายฯ สโตว อภิกฺกมตีติ คจฺฉนฺโต สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโตว คจฺฉติฯ สโตว ปฏิกฺกมตีติ ปฏินิวตฺตนฺโตปิ สติปญฺญาหิ สมนฺนาคโตว นิวตฺตติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ สติสมฺปชญฺญายาติ สติยา จ ญาณสฺส จ อตฺถายฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต สติญาณานิ มิสฺสกานิ กถิตานีติฯ

10. อนุตฺตริยสุตฺตวณฺณนา

[30] ทสเม อุจฺจาวจนฺติ ยํ กิญฺจิ มหนฺตขุทฺทกํ, อุจฺจนีจํ วาฯ หีนนฺติ นิหีนํฯ คมฺมนฺติ คามวาสิกานํ ทสฺสนํฯ โปถุชฺชนิกนฺติ ปุถุชฺชนานํ สนฺตกํฯ อนริยนฺติ น อริยํ น อุตฺตมํ น ปริสุทฺธํฯ อนตฺถสํหิตนฺติ น อตฺถสนฺนิสฺสิตํฯ น นิพฺพิทายาติ น วฏฺเฏ นิพฺพินฺทนตฺถายฯ น วิราคายาติ น ราคาทีนํ วิรชฺชนตฺถายฯ น นิโรธายาติ น ราคาทีนํ อปฺปวตฺตินิโรธายฯ น อุปสมายาติ น ราคาทีนํ วูปสมนตฺถายฯ น อภิญฺญายาติ น อภิชานนตฺถายฯ น สมฺโพธายาติ น สมฺโพธิสงฺขาตสฺส จตุมคฺคญาณสฺส ปฏิวิชฺฌนตฺถายฯ น นิพฺพานายาติ น นิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยายฯ

นิวิฏฺฐสทฺโธติ ปติฏฺฐิตสทฺโธฯ นิวิฏฺฐเปโมติ ปติฏฺฐิตเปโมฯ เอกนฺตคโตติ เอกนฺตํ คโต, อจลปฺปตฺโตติ อตฺโถฯ อภิปฺปสนฺโนติ อติวิย ปสนฺโนฯ เอตทานุตฺตริยนฺติ เอตํ อนุตฺตรํฯ