เมนู

นกุลปิตุคหปติวตฺถุ

[257] ทสเม วิสฺสาสกานนฺติ วิสฺสาสิกกถํ กเถนฺตานํ อุปาสกานํ อนฺตเร, นกุลปิตา คหปติ, อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โส กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ วิสฺสาสกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ภคฺครฏฺเฐ สุสุมารคิรินคเร เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติฯ สตฺถาปิ ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต จาริกํ จรมาโน ตํ นครํ ปตฺวา เภสกฬาวเน วิหรติฯ อถายํ, นกุลปิตา คหปติ, สุสุมารคิริวาสีหิ สทฺธิํ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปฐมทสฺสเนเนว โส จ ภริยา จสฺส ทสพลํ ‘‘อยํ อมฺหากํ ปุตฺโต’’ติ สญฺญํ ปฏฺฐเปตฺวา อุโภปิ สตฺถุ ปาเทสุ นิปติตฺวา, ‘‘ตาต, ตฺวํ เอตฺตกํ กาลํ อมฺเห ฉฑฺเฑตฺวา กหํ วิจรสี’’ติ อาหํสุฯ อยํ กิร, นกุลปิตา คหปติ, ปุพฺเพ ปญฺจ ชาติสตานิ ทสพลสฺส ปิตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬปิตา, ปญฺจ ชาติสตานิ มหาปิตา, ปญฺจ ชาติสตานิ มาตุโล, นกุลมาตาปิ ปญฺจ ชาติสตานิ มาตา อโหสิ, ปญฺจ ชาติสตานิ จูฬมาตา, ปญฺจ ชาติสตานิ มหามาตา, ปญฺจ ชาติสตานิ ปิตุจฺฉาฯ อิติ ทีฆรตฺตํ อนุคตสิเนหตฺตา ทสพลํ ทิสฺวาว ‘‘ปุตฺโต’’ติ สญฺญํ กตฺวา สณฺฐาตุํ นาสกฺขิํสุฯ สตฺถา ยาว เตสํ จิตฺตํ สญฺญตฺติํ น คจฺฉติ, ตาว ‘‘อเปถา’’ติ นาโวจฯ อถ เนสํ ยถามเนเนว สติํ ปฏิลภิตฺวา มชฺฌตฺตภูตานํ อาสยํ ญตฺวา ธมฺมํ เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน อุโภปิ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิํสุฯ

สตฺถา อปรภาเค เตสํ มหลฺลกกาเล ปุน ตํ นครํ อคมาสิฯ เต ‘‘สตฺถา อาคโต’’ติ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา สฺวาตนาย นิมนฺเตตฺวา ปุนทิวเส อตฺตโน นิเวสเน พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นานคฺครเสหิ ปริวิสิตฺวา สตฺถารํ กตภตฺตกิจฺจํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข นกุลปิตา คหปติ, ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ยโต เม, ภนฺเต, นกุลมาตา คหปตานี, ทหรสฺเสว ทหรา อานีตา, นาภิชานามิ นกุลมาตรํ คหปตานิํ มนสาปิ อติจริตา, กุโต ปน กาเยนฯ อิจฺเฉยฺยาม มยํ, ภนฺเต, ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อญฺญมญฺญํ ปสฺสิตุํ อภิสมฺปรายญฺจ อญฺญมญฺญํ ปสฺสิตุ’’นฺติฯ นกุลมาตาปิ โข, คหปตานี, ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ยโต อหํ, ภนฺเต, นกุลปิตุโน คหปติสฺส ทหรสฺเสว ทหรา อานีตา, นาภิชานามิ นกุลปิตรํ คหปติํ มนสาปิ อติจริตา, กุโต ปน กาเยนฯ อิจฺเฉยฺยาม มยํ, ภนฺเต, ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อญฺญมญฺญํ ปสฺสิตุํ อภิสมฺปรายญฺจ อญฺญมญฺญํ ปสฺสิตุ’’นฺติฯ อถ อปรภาเค สตฺถา เชตวเน นิสีทิตฺวา อุปาสเก ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเรสุ ฐเปนฺโต อิมํ อิเมสํ ทฺวินฺนมฺปิ กถํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา นกุลปิตรํ คหปติํ วิสฺสาสกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

ฉฏฺฐวคฺควณฺณนาฯ

ทสสุตฺตปฏิมณฺฑิตาย อุปาสกปาฬิยา วณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

14. เอตทคฺควคฺโค

(14) 7. สตฺตมเอตทคฺควคฺโค