เมนู

ตํ ปน สพฺพํ ปญฺจกนิปาเต อุคฺคสุตฺเต วิตฺถารโต อาคมิสฺสติฯ เอวเมตํ วตฺถุ สมุฏฺฐิตํฯ สตฺถา อปรภาเค เชตวเน วิหรนฺโต ตํ อุปาสกํ มนาปทายกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

อุคฺคตคหปติวตฺถุ

[254] สตฺตเม สงฺฆุปฏฺฐากานนฺติ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อุปฏฺฐากานํ หตฺถิคามโก อุคฺคโต คหปติ, อคฺโคติ ทสฺเสติฯ โสปิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต อปรภาเค สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ สงฺฆุปฏฺฐากานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท หตฺถิคาเม เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติ, ตสฺส อุคฺคตกุมาโรติ นามํ อกํสุฯ

โส อปรภาเค ฆราวาเส ปติฏฺฐิโต ปิตุ อจฺจเยน เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปาปุณิฯ เตน สมเยน สตฺถา ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต จาริกํ จรนฺโต หตฺถิคามํ ปตฺวา นาควนุยฺยาเน วิหรติฯ ตทา อยํ อุคฺคตเสฏฺฐิ สตฺตาหํ ปานมทมตฺโต หุตฺวา นาฏเกหิ ปริวุโต นาควนุยฺยานํ คนฺตฺวา ปริจารยมาโน ทสพลํ ทิสฺวา พลวหิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐาเปสิฯ อถสฺส สตฺถารํ อุปสงฺกมนฺตสฺส สพฺโพ สุรามโท อพฺภตฺถํ อคมาสิฯ โส สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ อถสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน ตีณิ มคฺคผลานิ ปฏิวิชฺฌิฯ ตโต ปฏฺฐาย นาฏกานิ ‘‘ตุมฺเห ยถาสุขํ คจฺฉถา’’ติ วิสฺสชฺเชตฺวา ทานาภิรโต หุตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานเมว เทติฯ เทวตา รตฺติภาคสมนนฺตเร อาคนฺตฺวา เสฏฺฐิสฺส อาโรเจนฺติ – ‘‘คหปติ, อสุโก ภิกฺขุ เตวิชฺโช, อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญ, อสุโก สีลวา, อสุโก ทุสฺสีโล’’ติฯ โส ตาสํ วจนํ สุตฺวาปิ คุณํ ตาว ยถาภูตโต ชานาติ, เทยฺยธมฺมํ ปน สมจิตฺเตเนว เทติฯ สตฺถุ สนฺติเก นิสีทิตฺวาปิ ตเมว คุณํ กเถติฯ อปรภาเค สตฺถา เชตวเน นิสีทิตฺวา ตํ คหปติํ สงฺฆุปฏฺฐากานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

สูรมฺพฏฺฐวตฺถุ

[255] อฏฺฐเม อเวจฺจปฺปสนฺนานนฺติ อวิคจฺฉนสภาเวน อจเลน ปสาเทน สมนฺนาคตานํ สูรมฺพฏฺโฐ อคฺโคติ ทสฺเสติฯ อยํ กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถุ ธมฺมกถํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ อุปาสกํ อเวจฺจปฺปสนฺนานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติ, สูรมฺพฏฺโฐติสฺส นามํ อกํสุฯ

โส อปรภาเค วยปฺปตฺโต ฆราวาเส ปติฏฺฐาย อญฺญติตฺถิยานํ อุปฏฺฐาโก หุตฺวา จรติฯ อถ สตฺถา ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต ตสฺส โสตาปตฺติมคฺคเหตุํ ทิสฺวา ภิกฺขาจารเวลาย นิเวสนทฺวารํ อคมาสิฯ โส ทสพลํ ทิสฺวา จินฺเตสิ – ‘‘สมโณ โคตโม มหากุเล เจว ชาโต, โลเก จ อภิญฺญาโต, เตนสฺส สนฺติกํ อคมนํ นาม น ยุตฺต’’นฺติ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปาเทสุ วนฺทิตฺวา ปตฺตํ คเหตฺวา ฆรํ ปเวเสตฺวา มหารเห ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา ภิกฺขํ ทตฺวา ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน เอกมนฺตํ นิสีทิฯ สตฺถา ตสฺส จริตวเสน ธมฺมํ เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิฯ สตฺถาปิ ตํ ทเมตฺวา วิหารเมว คโตฯ

ตโต มาโร จินฺเตสิ – ‘‘อยํ สูรมฺพฏฺโฐ นาม อมฺหากํ สนฺตโก, สตฺถา ปนสฺส อชฺช เคหํ คโต, กิํ นุ โข สตฺถุ ธมฺมํ สุตฺวา มคฺคปาตุภาวํ อกริตฺถาติ ยาวสฺส มม วิสยา อติกฺกนฺตภาวํ วา อนติกฺกนฺตภาวํ วา ชานามี’’ติ อตฺตโน กามรูปิตาย ทสพลสฺส สริกฺขกํ รูปํ มาเปตฺวา จีวรคฺคหณมฺปิ ปตฺตคฺคหณมฺปิ พุทฺธากปฺเปเนว กตฺวา ทฺวตฺติํสลกฺขณธโร หุตฺวา สูรมฺพฏฺฐสฺส เคหทฺวาเร อฏฺฐาสิฯ สูรมฺพฏฺโฐปิ ‘‘ปุน ทสพโล อาคโต’’ติ สุตฺวา ‘‘พุทฺธานํ อนิยฺยานิกคมนํ นาม นตฺถิ, เกน นุ โข การเณน อาคโต’’ติ เวเคน ‘‘ทสพโล’’ติ สญฺญาย ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ ฐิโต, ‘‘ภนฺเต, ตุมฺเห อิทาเนว อิมสฺมิํ เคเห ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา คตา, กิํ นุ โข การณํ ปฏิจฺจ ปุน อาคตตฺถา’’ติ อาหฯ