อถ นํ สตฺถา อปรภาเค อุปาสเก ปฏิปาฏิยา ฐานนฺตเร ฐเปนฺโต จิตฺตสํยุตฺตํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา ธมฺมกถิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

หตฺถกอาฬวกวตฺถุ

[251] จตุตฺเถ จตูหิ สงฺคหวตฺถูหีติ จตุพฺพิเธน สงฺคหวตฺถุนา ปริสํ สงฺคณฺหนฺตานํ หตฺถโก อาฬวโก อคฺโคติ ทสฺเสติฯ อยํ กิร ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวติยํ กุลฆเร นิพฺพตฺโต อปรภาเค สตฺถุ ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ สมนฺนาคตํ เอกํ อุปาสกํ ฐานนฺตเร ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ โส กปฺปสตสหสฺสํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท อาฬวิรฏฺเฐ อาฬวินคเร อาฬวกสฺส รญฺโญ เคเห ปฏิสนฺธิํ คณฺหิ, สฺเว ภตฺตจาฏิยา สทฺธิํ อาฬวกสฺส เปเสตพฺโพ อโหสิฯ

ตตฺรายํ อนุปุพฺพิกถา – เอกทิวสํ กิร อาฬวโก ราชา มิควตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวา เอกํ มิคํ อนุพนฺธิตฺวา ฆาเตตฺวา ฉินฺทิตฺวา ธนุโกฏิยํ ลเคตฺวา นิวตฺเตตฺวา อาคจฺฉนฺโต วาตาตเปน กิลนฺตกาโย เอกํ สนฺทจฺฉายํ นิคฺโรธรุกฺขมูลํ ปวิสิตฺวา นิสีทิฯ อถ นํ มุหุตฺตํ ทรถํ วิโนเทตฺวา นิกฺขมนฺตํ รุกฺเข อธิวตฺถา เทวตา ‘‘ติฏฺฐ ติฏฺฐ, ภกฺโขสิ เม’’ติ หตฺเถ คณฺหิฯ โส ทฬฺหํ คหิตตฺตา อญฺญํ อุปายํ อปสฺสนฺโต ‘‘เทวสิกํ เต เอเกกปุริเสน สทฺธิํ จาฏิภตฺตํ เปเสสฺสามี’’ติ วตฺวา นครํ คโตฯ ตโต ปฏฺฐาย พนฺธนาคารโต เอเกกมนุสฺเสน สทฺธิํ จาฏิภตฺตํ เปเสสิฯ เอเตเนว นิยาเมน พนฺธนาคาเร มนุสฺเสสุ ขีเณสุ ‘‘มหลฺลกมนุสฺเสสุ คยฺหมาเนสุ รฏฺฐโขโภ โหตี’’ติ เต อคฺคเหตฺวา ทหรกุมาเร คณฺหิตุํ อารภิํสุฯ ตโต ปฏฺฐาย นคเร ทารกมาตโร จ คพฺภินิโย จ อญฺญํ รฏฺฐํ คจฺฉนฺติฯ