สตฺถา สพฺพาวนฺตํ ปริสํ โอโลเกตฺวา มหาชนํ อุรุเวลกสฺสปสฺส นิปจฺจการํ กโรนฺตํ ทิสฺวา ‘‘อิเม มยฺหํ วา กสฺสปสฺส วา มหนฺตภาวํ น ชานนฺติ, สวิตกฺกา จ นาม เทสนํ สมฺปฏิจฺฉิตุํ น สกฺโกนฺตี’’ติ จินฺเตตฺวา, ‘‘กสฺสป, ตุยฺหํ อุปฏฺฐากานํ วิตกฺกํ ฉินฺทา’’ติ เถรสฺส สญฺญํ อทาสิฯ เถโร สตฺถุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อุฏฺฐายาสนา สตฺถารํ ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา ตาลปฺปมาณํ อากาสํ อุปฺปติตฺวา อิทฺธิวิกุพฺพนํ ทสฺเสตฺวา ‘‘สตฺถา เม, ภนฺเต, ภควา, สาวโกหมสฺมิ, สตฺถา เม, ภนฺเต, ภควา, สาวโกหมสฺมี’’ติ วตฺวา โอรุยฺห ทสพลสฺส ปาเท วนฺทิฯ เอเตนุปาเยน สตฺตเม วาเร สตฺตตาลปฺปมาณํ อากาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา ปุน อาคนฺตฺวา ทสพลสฺส ปาเท วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ

ตสฺมิํ กาเล มหาชโน ‘‘อยํ โลเก มหาสมโณ’’ติ สตฺถริ นิพฺพิตกฺโก ชาโต, อถสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน ราชา เอกาทสนหุเตหิ พฺราหฺมณคหปติเกหิ สทฺธิํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิโต, เอกนหุตํ อุปาสกตฺตํ ปฏิเวเทสิฯ เตปิ อุรุเวลกสฺสปสฺส ปริวารา สหสฺสมตฺตา ภิกฺขู อตฺตโน อาเสวนวเสน จินฺเตสุํ – ‘‘อมฺหากํ ปพฺพชิตกิจฺจํ มตฺถกํ ปตฺตํ, พหิ คนฺตฺวา กิํ กริสฺสามา’’ติ อุรุเวลกสฺสปตฺเถรํเยว ปริวาเรตฺวา วิจริํสุฯ เตสุ เอเกกสฺมิํ เอเกกํ นิสฺสิตกํ คณฺหนฺเต ทฺเว สหสฺสานิ โหนฺติ, ทฺเว ทฺเว คณฺหนฺเต ตีณิ สหสฺสานิ โหนฺติฯ ตโต ปฏฺฐาย ยตฺตกา เตสํ นิสฺสิตกา, ตตฺตเก กเถตุํ วฏฺฏตีติฯ อิทเมตฺถ วตฺถุฯ อปรภาเค ปน สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เถรํ มหาปริสานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

กาฬุทายิตฺเถรวตฺถุ

[225] ตติเย กุลปฺปสาทกานนฺติ กุลํ ปสาเทนฺตานํฯ อยํ หิ เถโร อทิฏฺฐพุทฺธทสฺสนํเยว สุทฺโธทนมหาราชสฺส นิเวสนํ ปสาเทสิ, ตสฺมา กุลปฺปสาทกานํ อคฺโค นาม ชาโตฯ

ตสฺส ปญฺหกมฺเม อยมนุปุพฺพิกถา – อยมฺปิ หิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ กุลปฺปสาทกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ