เมนู

อถ โส เตน สทฺธิํ ปพฺพตมตฺถเก สมณธมฺมํ กตฺวา อนาคามิผลํ ปตฺวา สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺโต มหาพฺรหฺมา ตสฺมิํ สมเย อาวชฺเชนฺโต กุมารกสฺสปํ ทิสฺวา ‘‘สหายโก เม วิปสฺสนาย กิลมติ, คนฺตฺวา ตสฺส วิปสฺสนาย นยมุขํ ทสฺเสตฺวา มคฺคผลปตฺติยา อุปายํ กริสฺสามี’’ติ พฺรหฺมโลเก ฐิโตว ปญฺจทส ปญฺเห อภิสงฺขริตฺวา รตฺติภาคสมนนฺตเร กุมารกสฺสปตฺเถรสฺส วสนฏฺฐาเน อนฺธวเน ปาตุรโหสิฯ เถโร อาโลกํ ทิสฺวา ‘‘โก เอตฺถา’’ติ อาหฯ ‘‘อหํ ปุพฺเพ ตยา สทฺธิํ สมณธมฺมํ กตฺวา อนาคามิผลํ ปตฺวา สุทฺธาวาเส นิพฺพตฺตพฺรหฺมา’’ติ อาหฯ เกน กมฺเมน อาคตตฺถาติ? มหาพฺรหฺมา อตฺตโน อาคตการณํ ทีเปตุํ เต ปญฺเห อาจิกฺขิตฺวา ‘‘ตฺวํ อิเม ปญฺเห อุคฺคณฺหิตฺวา อรุเณ อุฏฺฐิเต ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉ, ฐเปตฺวา หิ ตถาคตํ อญฺโญ อิเม ปญฺเห กเถตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถี’’ติ วตฺวา พฺรหฺมโลกเมว คโตฯ

เถโรปิ ปุนทิวเส สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา มหาพฺรหฺมุนา กถิตนิยาเมเนว ปญฺเห ปุจฺฉิฯ สตฺถา กุมารกสฺสปตฺเถรสฺส อรหตฺตํ ปาเปตฺวา ปญฺเห กเถสิฯ เถโร สตฺถารา กถิตนิยาเมเนว อุคฺคณฺหิตฺวา อนฺธวนํ คนฺตฺวา วิปสฺสนํ คพฺภํ คาหาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ ตโต ปฏฺฐาย จตุนฺนํ ปริสานํ ธมฺมกถํ กเถนฺโต พหุกาหิ อุปมาหิ จ การเณหิ จ มณฺเฑตฺวา จิตฺตกถเมว กเถติฯ อถ นํ สตฺถา ปายาสิรญฺโญ ปญฺจทสหิ ปญฺเหหิ ปฏิมณฺเฑตฺวา สุตฺตนฺเต (ที. นิ. 2.406 อาทโย) เทสิเต ตํ สุตฺตนฺตํ อฏฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา อิมสฺมิํ สาสเน จิตฺตกถิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสีติฯ

มหาโกฏฺฐิตตฺเถรวตฺถุ

[218] ทสเม ปฏิสมฺภิทาปตฺตานนฺติ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา ปตฺวา ฐิตานํ มหาโกฏฺฐิตตฺเถโร อคฺโคติ ทสฺเสติฯ อยํ หิ เถโร อตฺตโน ปฏิสมฺภิทาสุ จิณฺณวสิภาเวน อภิญฺญาเต อภิญฺญาเต มหาสาวเก อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโตปิ ทสพลํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโตปิ ปฏิสมฺภิทาสุเยว ปญฺหํ ปุจฺฉติฯ อิติ อิมินา จิณฺณวสิภาเวน ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺโค นาม ชาโตฯ

ตสฺส ปญฺหกมฺเม อยมนุปุพฺพิกถา – อยมฺปิ หิ ปทุมุตฺตรพุทฺธกาเล หํสวตีนคเร มหาโภคกุเล นิพฺพตฺโต อปเรน สมเยน สตฺถุ ธมฺมกถํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ ปฏิสมฺภิทาปตฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา อธิการกมฺมํ กตฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถสิฯ