นูปวเทยฺย กญฺจีติ อญฺญํ กญฺจิ ปุคฺคลํ สีลวิปตฺติยา วา อาจารวิปตฺติยา วา อตฺตานํ อุกฺกํเสตุกามตาย วา ปรํ วมฺเภตุกามตาย วา น อุปวเทยฺย, อญฺญทตฺถุ ปญฺจ ธมฺเม อชฺฌตฺตํ อุปฏฺฐเปตฺวา, ‘‘กาเลน วกฺขามิ, โน อกาเลน, ภูเตน วกฺขามิ , โน อภูเตน, สณฺเหน วกฺขามิ, โน ผรุเสน, อตฺถสํหิเตน วกฺขามิ, โน อนตฺถสํหิเตน, เมตฺตจิตฺโต วกฺขามิ, โน โทสนฺตโร’’ติ เอวํ อุลฺลุมฺปนสภาวสณฺฐิเตเนว จิตฺเตน วิหรติฯ

4. ปฐมทารุกฺขนฺโธปมสุตฺตวณฺณนา

[241] จตุตฺเถ อทฺทสาติ คงฺคาตีเร ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน อทฺทสฯ วุยฺหมานนฺติ จตุรสฺสํ ตจฺเฉตฺวา ปพฺพตนฺตเร ฐปิตํ วาตาตเปน สุปริสุกฺขํ ปาวุสฺสเก เมเฆ วสฺสนฺเต อุทเกน อุปฺลวิตฺวา อนุปุพฺเพน คงฺคาย นทิยา โสเต ปติตํ เตน โสเตน วุยฺหมานํฯ ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ‘‘อิมินา ทารุกฺขนฺเธน สทิสํ กตฺวา มม สาสเน สทฺธาปพฺพชิตํ กุลปุตฺตํ ทสฺเสสฺสามี’’ติ ธมฺมํ เทเสตุกามตาย อามนฺเตสิฯ อมุํ มหนฺตํ ทารุกฺขนฺธํ คงฺคาย นทิยา โสเตน วุยฺหมานนฺติ อิทํ ปน อฏฺฐโทสวิมุตฺตตฺตา โสตปฏิปนฺนสฺส ทารุกฺขนฺธสฺส อปเร สมุทฺทปตฺติยา อนฺตรายกเร อฏฺฐ โทเส ทสฺเสตุํ อารภิฯ

ตตฺรสฺส เอวํ อฏฺฐโทสวิมุตฺตตา เวทิตพฺพา – เอโก หิ คงฺคาย นทิยา อวิทูเร ปพฺพตตเล ชาโต นานาวลฺลีหิ ปลิเวฐิโต ปณฺฑุปลาสตํ อาปชฺชิตฺวา อุปจิกาทีหิ ขชฺชมาโน ตสฺมิํเยว ฐาเน อปณฺณตฺติกภาวํ คจฺฉติ, อยํ ทารุกฺขนฺโธ คงฺคํ โอตริตฺวา วงฺกฏฺฐาเนสุ วิลาสมาโน สาครํ ปตฺวา มณิวณฺเณ อูมิปิฏฺเฐ โสภิตุํ น ลภติฯ

อปโร คงฺคาตีเร พหิมูโล อนฺโตสาโข หุตฺวา ชาโต, อยํ กิญฺจาปิ กาเลน กาลํ โอลมฺพินีหิ สาขาหิ อุทกํ ผุสติ, พหิมูลตฺตา ปน คงฺคํ โอตริตฺวา วงฺกฏฺฐาเนสุ วิลาสมาโน สาครํ ปตฺวา มณิวณฺเณ อูมิปิฏฺเฐ โสภิตุํ น ลภติฯ

อปโร มชฺเฌ คงฺคาย ชาโต, ทฬฺหมูเลน ปน สุปฺปติฏฺฐิโต, พหิ จสฺส คตา วงฺกสาขา นานาวลฺลีหิ อาพทฺธา, อยมฺปิ ทฬฺหมูลตฺตา พหิทฺธา วลฺลีหิ อาพทฺธตฺตา จ คงฺคํ โอตริตฺวา…เป.… โสภิตุํ น ลภติฯ