เมนู

10. เวรหจฺจานิสุตฺตวณฺณนา

[133] ทสเม กามณฺฑายนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ ยคฺเฆติ โจทนตฺเถ นิปาโตฯ เสสํ อุตฺตานเมวาติฯ

คหปติวคฺโค เตรสโมฯ

14. เทวทหวคฺโค

1. เทวทหสุตฺตวณฺณนา

[134] เทวทหวคฺคสฺส ปฐเม เทวทหนฺติ นปุํสกลิงฺเคน ลทฺธนาโม นิคโมฯ มโนรมาติ มนํ รมยนฺตา, มนาปาติ อตฺโถฯ อมโนรมาติ อมนาปาฯ

2. ขณสุตฺตวณฺณนา

[135] ทุติเย ฉผสฺสายตนิกา นามาติ วิสุํ ฉผสฺสายตนิกา นาม นิรยา นตฺถิฯ สพฺเพสุปิ หิ เอกติํสมหานิรเยสุ ฉทฺวารผสฺสายตนปญฺญตฺติ โหติเยวฯ อิทํ ปน อวีจิมหานิรยํ สนฺธาย วุตฺตํฯ สคฺคาติ อิธาปิ ตาวติํสปุรเมว อธิปฺเปตํฯ กามาวจรเทวโลเก ปน เอกสฺมิมฺปิ ฉผสฺสายตนปญฺญตฺติยา อภาโว นาม นตฺถิฯ อิมินา กิํ ทีเปติ? นิรเย เอกนฺตทุกฺขสมปฺปิตภาเวน, เทวโลเก จ เอกนฺตสุขสมปฺปิตตฺตา เอกนฺตขิฑฺฑารติวเสน อุปฺปนฺนปมาเทน มคฺคพฺรหฺมจริยวาสํ วสิตุํ น สกฺกาฯ มนุสฺสโลโก ปน โวกิณฺณสุขทุกฺโข, อิเธว อปาโยปิ สคฺโคปิ ปญฺญายติฯ อยํ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส กมฺมภูมิ นาม, สา ตุมฺเหหิ ลทฺธาฯ ตสฺมา เย โว อิเม มานุสฺสกา ขนฺธา ลทฺธา, เต โว ลาภาฯ ยญฺจ โว อิทํ มนุสฺสตฺตํ ลทฺธํ, ปฏิลทฺโธ โว พฺรหฺมจริยวาสสฺส ขโณ สมโยติฯ วุตฺตมฺปิ เหตํ โปราเณหิ –

‘‘อยํ กมฺมภูมิ อิธ มคฺคภาวนา,

ฐานานิ สํเวชนิยา พหู อิธ;

สํเวคสํเวชนิเยสุ วตฺถุสุ,

สํเวคชาโตว ปยุญฺจ โยนิโส’’ติฯ

3. ปฐมรูปารามสุตฺตวณฺณนา

[136] ตติเย รูปสมฺมุทิตาติ รูเป สมฺมุทิตา ปโมทิตาฯ ทุกฺขาติ ทุกฺขิตาฯ สุโขติ นิพฺพานสุเขน สุขิโตฯ เกวลาติ สกลาฯ ยาวตตฺถีติ วุจฺจตีติ ยตฺตกา อตฺถีติ วุจฺจติฯ เอเต โวติ เอตฺถ โว-กาโร นิปาตมตฺตํฯ ปจฺจนีกมิทํ โหติ, สพฺพโลเกน ปสฺสตนฺติ ยํ อิทํ ปสฺสนฺตานํ ปณฺฑิตานํ ทสฺสนํ, ตํ สพฺพโลเกน ปจฺจนีกํ โหติ วิรุทฺธํฯ โลโก หิ ปญฺจกฺขนฺเธ นิจฺจา สุขา อตฺตา สุภาติ มญฺญติ, ปณฺฑิตา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา อสุภาติฯ สุขโต อาหูติ สุขนฺติ กเถนฺติฯ สุขโต วิทูติ สุขนฺติ ชานนฺติฯ สพฺพเมตํ นิพฺพานเมว สนฺธาย วุตฺตํฯ

สมฺมูฬฺเหตฺถาติ เอตฺถ นิพฺพาเน สมฺมูฬฺหาฯ อวิทฺทสูติ พาลาฯ สพฺเพปิ หิ ฉนฺนวุติปาสณฺฑิโน ‘‘นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสามา’’ติ สญฺญิโน โหนฺติ, เต ปน ‘‘นิพฺพานํ นาม อิท’’นฺติปิ น ชานนฺติฯ นิวุตานนฺติ กิเลสนีวรเณน นิวุตานํ ปริโยนทฺธานํฯ อนฺธกาโร อปสฺสตนฺติ อปสฺสนฺตานํ อนฺธกาโร โหติฯ กิํ ตํ เอวํ โหติ? นิพฺพานํ วา นิพฺพานทสฺสนํ วา อปสฺสนฺตานญฺหิ พาลานํ นิพฺพานมฺปิ นิพฺพานทสฺสนมฺปิ กาฬเมฆอวจฺฉาทิตํ วิย จนฺทมณฺฑลํ กฏาเหน ปฏิกุชฺชิตปตฺโต วิย จ นิจฺจกาลํ ตโม เจว อนฺธกาโร จ สมฺปชฺชติฯ

สตญฺจ วิวฏํ โหติ, อาโลโก ปสฺสตามิวาติ สตญฺจ สปฺปุริสานํ ปญฺญาทสฺสเนน ปสฺสนฺตานํ นิพฺพานํ อาโลโก วิย วิวฏํ โหติฯ สนฺติเก น วิชานนฺติ, มคา ธมฺมสฺส อโกวิทาติ ยํ อตฺตโน สรีเร เกเส วา โลมาทีสุ วา อญฺญตรโกฏฺฐาสํ ปริจฺฉินฺทิตฺวา อนนฺตรเมว อธิคนฺตพฺพโต อตฺตโน วา ขนฺธานํ นิโรธมคฺคโต สนฺติเก นิพฺพานํฯ ตํ เอวํ สนฺติเก สมานมฺปิ มคฺคภูตา ชนา มคฺคามคฺคธมฺมสฺส จตุสจฺจธมฺมสฺส วา อโกวิทา น ชานนฺติฯ

มารเธยฺยานุปนฺเนหีติ เตภูมกวฏฺฏํ มารสฺส นิวาสฏฺฐานํ อนุปนฺเนหิฯ โก นุ อญฺญตฺร อริเยภีติ ฐเปตฺวา อริเย โก นุ อญฺโญ นิพฺพานปทํ ชานิตุํ อรหติฯ สมฺมทญฺญาย ปรินิพฺพนฺตีติ อรหตฺตปญฺญาย สมฺมา ชานิตฺวา อนนฺตรเมว อนาสวา หุตฺวา กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพนฺติฯ อถ วา สมฺมทญฺญาย อนาสวา หุตฺวา อนฺเต ขนฺธปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพายนฺติฯ