เมนู

โภตฺวาติ ภุตฺวา สายิตฺวา เลหิตฺวาฯ ผุสฺสาติ ผุสิตฺวาฯ ปฏิสฺสโตติ ปฏิสฺสติสงฺขาตาย สติยา ยุตฺโตฯ เสวโต จาปิ เวทนนฺติ จตุมคฺคสมฺปยุตฺตํ นิพฺพตฺติตโลกุตฺตรเวทนํ เสวนฺตสฺสฯ ขียตีติ ขยํ คจฺฉติฯ กิํ ตํ? ทุกฺขมฺปิ กิเลสชาตมฺปิฯ อญฺญตโรติ อสีติยา มหาสาวกานํ อพฺภนฺตโร เอโกฯ อิติ อิมสฺมิํ สุตฺเต คาถาหิปิ วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํฯ

3. ปริหานธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[96] ตติเย ปริหานธมฺมนฺติ ปริหานสภาวํฯ อภิภายตนานีติ อภิภวิตานิ อายตนานิฯ สรสงฺกปฺปาติ เอตฺถ สรนฺตีติ สรา, ธาวนฺตีติ อตฺโถฯ สรา จ เต สงฺกปฺปา จ สรสงฺกปฺปาฯ สํโยชนิยาติ พนฺธนิยา พนฺธนสฺส ปจฺจยภูตาฯ ตญฺเจ ภิกฺขูติ ตํ เอวํ อุปฺปนฺนํ กิเลสชาตํ, ตํ วา อารมฺมณํฯ อธิวาเสตีติ จิตฺเต อาโรเปตฺวา วาเสติฯ นปฺปชหตีติ ฉนฺทราคปฺปหาเนน น ปชหติฯ เอวํ สพฺพปเทหิ โยเชตพฺพํฯ อภิภายตนญฺเหตํ วุตฺตํ ภควตาติ เอตํ พุทฺเธน ภควตา อภิภวิตํ อายตนนฺติ กถิตํฯ อิธ ธมฺมํ ปุจฺฉิตฺวา วิภชนฺเตน ปุคฺคเลน ธมฺโม ทสฺสิโตฯ

4. ปมาทวิหารีสุตฺตวณฺณนา

[97] จตุตฺเถ อสํวุตสฺสาติ อปิหิตสฺส น ปิทหิตฺวา สญฺฉาทิตฺวา ฐปิตสฺสฯ พฺยาสิญฺจตีติ วิอาสิญฺจติ, กิเลสตินฺตํ หุตฺวา วตฺตติฯ ปาโมชฺชนฺติ ทุพฺพลปีติฯ ปีตีติ พลวปีติฯ ปสฺสทฺธีติ ทรถปสฺสทฺธิฯ ธมฺมา น ปาตุภวนฺตีติ สมถวิปสฺสนาธมฺมา น อุปฺปชฺชนฺติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต ปุคฺคลํ ปุจฺฉิตฺวา วิภชนฺเตน ธมฺเมน ปุคฺคโล ทสฺสิโตฯ

5. สํวรสุตฺตวณฺณนา

[98] ปญฺจเม กถญฺจ, ภิกฺขเว, อสํวโรติ อิทํ มคฺคกุสลสฺส วามํ มุญฺจิตฺวา ทกฺขิณํ คณฺเหยฺยาสีติ ปฐมํ ปหาตพฺพมคฺคกฺขานํ วิย อุทฺเทสกฺกเมน อวตฺวา เทสนากุสลตาย ปฐมํ ปหาตพฺพธมฺมกฺขานวเสน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อิธ ธมฺมํ ปุจฺฉิตฺวา ธมฺโมว วิภตฺโตฯ

6. สมาธิสุตฺตวณฺณนา

[99] ฉฏฺเฐ สมาธินฺติ จิตฺเตกคฺคตํฯ อิทญฺหิ สุตฺตํ จิตฺเตกคฺคตาย ปริหายมาเน ทิสฺวา, ‘‘อิเมสํ จิตฺเตกคฺคตํ ลภนฺตานํ กมฺมฏฺฐานํ ผาติํ คมิสฺสตี’’ติ ญตฺวา กถิตํฯ

7. ปฏิสลฺลานสุตฺตวณฺณนา

[100] สตฺตเม ปฏิสลฺลานนฺติ กายวิเวกํฯ อิทญฺหิ สุตฺตํ กายวิเวเกน ปริหายมาเน ทิสฺวา, ‘‘อิเมสํ กายวิเวกํ ลภนฺตานํ กมฺมฏฺฐานํ ผาติํ คมิสฺสตี’’ติ ญตฺวา กถิตํฯ

8-9. ปฐมนตุมฺหากํสุตฺตาทิวณฺณนา

[101-102] อฏฺฐมํ อุปมาย ปริวาเรตฺวา กถิเต พุชฺฌนกานํ, นวมํ สุทฺธิกวเสเนว พุชฺฌนกานํ อชฺฌาสยวเสน วุตฺตํฯ อตฺโถ ปน อุภยตฺถาปิ ขนฺธิยวคฺเค วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ

10. อุทกสุตฺตวณฺณนา

[103] ทสเม อุทโก สุทนฺติ เอตฺถ สุทนฺติ นิปาตมตฺตํฯ อุทโกติ ตสฺส นามํฯ อิทํ ชาตุ เวทคูติ เอตฺถ อิทนฺติ นิปาตมตฺตํฯ อถ วา อิทํ มม วจนํ สุณาถาติ ทีเปนฺโต เอวมาหฯ ชาตุ เวทคูติ อหํ เอกํเสเนว เวทคู, เวทสงฺขาเตน ญาเณน เนยฺเยสุ คโต, เวทํ วา คโต อธิคโต, ปณฺฑิโตหมสฺมีติ อตฺโถฯ สพฺพชีติ เอกํเสน สพฺพวฏฺฏํ ชินิตฺวา อภิภวิตฺวา ฐิโตสฺมีติ วทติฯ อปลิขตํ คณฺฑมูลนฺติ อปลิขตํ ทุกฺขมูลํฯ ปลิขณินฺติ ปลิขตํ มยา, ขนิตฺวา ฐิโตสฺมีติ ทีเปติฯ

มาตาเปตฺติกสมฺภวสฺสาติ มาติโต จ ปิติโต จ นิพฺพตฺเตน มาตาเปตฺติเกน สุกฺกโสณิเตน สมฺภูตสฺสฯ โอทนกุมฺมาสูปจยสฺสาติ โอทเนน เจว กุมฺมาเสน จ อุปจิตสฺส วฑฺฒิตสฺสฯ