ทุพฺพโล หิ สงฺขธโม สงฺขํ ธมนฺโตปิ น สกฺโกติ จตสฺโส ทิสา สเรน วิญฺญาเปตุํ, นาสฺส สงฺขสทฺโท สพฺพโต ผรติ, พลวโต ปน วิปฺผาริโก โหติ, ตสฺมา ‘‘พลวา’’ติ อาหฯ

เมตฺตาย เจโตวิมุตฺติยาติ เอตฺถ ‘‘เมตฺตา’’ติ วุตฺเต อุปจาโรปิ อปฺปนาปิ วฏฺฏติ, ‘‘เจโตวิมุตฺตี’’ติ วุตฺเต ปน อปฺปนาว วฏฺฏติฯ ยํ ปมาณกตํ กมฺมนฺติ ปมาณกตํ กมฺมํ นาม กามาวจรํ วุจฺจติ, อปฺปมาณกตํ กมฺมํ นาม รูปาวจรํฯ ตญฺหิ ปมาณํ อติกฺกมิตฺวา โอธิสกอโนธิสกทิสาผรณวเสน วฑฺเฒตฺวา กตตฺตา อปฺปมาณกตนฺติ วุจฺจติฯ

น ตํ ตตฺราวสิสฺสติ, น ตํ ตตฺราวติฏฺฐตีติ ตํ กามาวจรกมฺมํ ตสฺมิํ รูปารูปาวจรกมฺเม น โอหียติ น ติฏฺฐติฯ กิํ วุตฺตํ โหติ? ตํ กามาวจรกมฺมํ ตสฺส รูปารูปาวจรกมฺมสฺส อนฺตรา ลคฺคิตุํ วา ฐาตุํ วา รูปารูปาวจรกมฺมํ ผริตฺวา ปริยาทิยิตฺวา อตฺตโน โอกาสํ คเหตฺวา ปติฏฺฐาตุํ วา น สกฺโกติฯ อถ โข รูปารูปาวจรกมฺมเมว กามาวจรํ มโหโฆ วิย ปริตฺตํ อุทกํ ผริตฺวา ปริยาทิยิตฺวา อตฺตโน โอกาสํ กตฺวา ติฏฺฐติ, ตสฺส วิปากํ ปฏิพาหิตฺวา สยเมว พฺรหฺมสหพฺยตํ อุปเนตีติฯ อิติ อิทํ สุตฺตํ อาทิมฺหิ กิเลสวเสน วุฏฺฐาย อวสาเน พฺรหฺมวิหารวเสน คหิตตฺตา ยถานุสนฺธินาว คตํฯ

9. กุลสุตฺตวณฺณนา

[361] นวเม ทุพฺภิกฺขาติ ทุลฺลภภิกฺขาฯ ทฺวีหิติกาติ ‘‘ชีวิสฺสาม นุ โข น นุ โข’’ติ เอวํ ปวตฺตอีหิติกาฯ ‘‘ทุหิติกา’’ติปิ ปาโฐฯ อยเมว อตฺโถฯ ทุกฺขา อีหิติ เอตฺถ น สกฺกา โกจิ ปโยโค สุเขน กาตุนฺติ ทุหิติกาฯ ตตฺถ ตตฺถ มตมนุสฺสานํ วิปฺปกิณฺณานิ เสตานิ อฏฺฐิกานิ เอตฺถาติ เสตฏฺฐิกาฯ สลากาวุตฺตาติ สลากมตฺตวุตฺตา, ยํ ตตฺถ วุตฺตํ วาปิตํ, ตํ สลากมตฺตเมว อโหสิ, ผเล น ชนยตีติ อตฺโถฯ