เมนู

6. โมคฺคลฺลานสํยุตฺตํ

1-8. ปฐมฌานปญฺหาสุตฺตาทิวณฺณนา

[332-339] โมคฺคลฺลานสํยุตฺเต กามสหคตาติ ปญฺจนีวรณสหคตาฯ ตสฺส หิ ปฐมชฺฌานวุฏฺฐิตสฺส ปญฺจ นีวรณานิ สนฺตโต อุปฏฺฐหิํสุฯ เตนสฺส ตํ ปฐมชฺฌานํ หานภาคิยํ นาม อโหสิฯ ตํ ปมาทํ ญตฺวา สตฺถา ‘‘มา ปมาโท’’ติ โอวาทํ อทาสิฯ ทุติยชฺฌานาทีสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อารมฺมณสหคตเมว เหตฺถ ‘‘สหคต’’นฺติ วุตฺตํฯ

9. อนิมิตฺตปญฺหาสุตฺตวณฺณนา

[340] อนิมิตฺตํ เจโตสมาธินฺติ นิจฺจนิมิตฺตาทีนิ ปหาย ปวตฺตํ วิปสฺสนาสมาธิํเยว สนฺธาเยตํ วุตฺตนฺติฯ นิมิตฺตานุสาริ วิญฺญาณํ โหตีติ เอวํ อิมินา วิปสฺสนาสมาธิวิหาเรน วิหรโต วิปสฺสนาญาเณ ติกฺเข สูเร วหมาเนฯ ยถา นาม ปุริสสฺส ติขิเณน ผรสุนา รุกฺขํ ฉินฺทนฺตสฺส ‘‘สุฏฺฐุ วต เม ผรสุ วหตี’’ติ ขเณ ขเณ ผรสุธารํ โอโลเกนฺตสฺส เฉชฺชกิจฺจํ น นิปฺผชฺชติ, เอวํ เถรสฺสาปิ ‘‘สูรํ วต เม หุตฺวา ญาณํ วหตี’’ติ วิปสฺสนํ อารพฺภ นิกนฺติ อุปฺปชฺชติฯ อถ วิปสฺสนากิจฺจํ สาเธตุํ นาสกฺขิฯ ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘นิมิตฺตานุสาริ วิญฺญาณํ โหตี’’ติฯ สพฺพนิมิตฺตานํ อมนสิการา อนิมิตฺตํ เจโตสมาธิํ อุปสมฺปชฺช วิหาสินฺติ สพฺเพสํ นิจฺจสุขอตฺตนิมิตฺตานํ อมนสิกาเรน อนิมิตฺตํ วุฏฺฐานคามินิวิปสฺสนาสมฺปยุตฺตํ เจโตสมาธิํ นิพฺพานารมฺมณํ อุปริมคฺคผลสมาธิํ อุปสมฺปชฺช วิหาสิํฯ

10-11. สกฺกสุตฺตาทิวณฺณนา

[341-342] อเวจฺจปฺปสาเทนาติ อจลปฺปสาเทนฯ ทสหิ ฐาเนหีติ ทสหิ การเณหิฯ อธิคณฺหนฺตีติ อภิภวนฺติ, อติกฺกมิตฺวา ติฏฺฐนฺติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

โมคฺคลฺลานสํยุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. จิตฺตสํยุตฺตํ

1. สํโยชนสุตฺตวณฺณนา

[343] จิตฺตสํยุตฺตสฺส ปฐเม มจฺฉิกาสณฺเฑติ เอวํนามเก วนสณฺเฑฯ อยมนฺตรากถา อุทปาทีติ โปราณกตฺเถรา อติรจฺฉานกถา โหนฺติ, นิสินฺนนิสินฺนฏฺฐาเน ปญฺหํ สมุฏฺฐาเปตฺวา อชานนฺตา ปุจฺฉนฺติ, ชานนฺตา วิสฺสชฺเชนฺติ, เตน เนสํ อยํ กถา อุทปาทิฯ มิคปถกนฺติ เอวํนามกํ อตฺตโน โภคคามํฯ โส กิร อมฺพาฏการามสฺส ปิฏฺฐิภาเค โหติฯ เตนุปสงฺกมีติ ‘‘เถรานํ ปญฺหํ วิสฺสชฺเชตฺวา ผาสุวิหารํ กตฺวา ทสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา อุปสงฺกมิฯ คมฺภีเร พุทฺธวจเนติ อตฺถคมฺภีเร เจว ธมฺมคมฺภีเร จ พุทฺธวจเนฯ ปญฺญาจกฺขุ กมตีติ ญาณจกฺขุ วหติ ปวตฺตติฯ

2. ปฐมอิสิทตฺตสุตฺตวณฺณนา

[344] ทุติเย อายสฺมนฺตํ เถรนฺติ เตสุ เถเรสุ เชฏฺฐกํ มหาเถรํฯ ตุณฺหี อโหสีติ ชานนฺโตปิ อวิสารทตฺตา น กิญฺจิ พฺยาหริฯ พฺยากโรมหํ ภนฺเตติ ‘‘อยํ เถโร เนว อตฺตนา พฺยากโรติ, น อญฺเญ อชฺเฌสติ, อุปาสโกปิ ภิกฺขุสงฺฆํ วิเหเสติ, อหเมตํ พฺยากริตฺวา ผาสุวิหารํ กตฺวา ทสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา อาสนโต วุฏฺฐาย เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา เอวํ โอกาสมกาสิ, กตาวกาโส ปน อตฺตโน อาสเน นิสีทิตฺวา พฺยากาสิฯ

สหตฺถาติ สหตฺเถนฯ สนฺตปฺเปสีติ ยาวทิจฺฉกํ เทนฺโต สุฏฺฐุ ตปฺเปสิฯ สมฺปวาเรสีติ ‘‘อลํ อล’’นฺติ หตฺถสญฺญาย เจว วาจาย จ ปฏิกฺขิปาเปสิฯ โอนีตปตฺตปาณิโนติ ปาณิโต อปนีตปตฺตา โธวิตฺวา ถวิกาย โอสาเปตฺวา อํเส ลคฺคิตปตฺตาติ อตฺโถฯ

3. ทุติยอิสิทตฺตสุตฺตวณฺณนา

[345] ตติเย อวนฺติยาติ ทกฺขิณาปเถ อวนฺติรฏฺเฐฯ กลฺยาณํ วุจฺจตีติ ‘‘จตูหิ ปจฺจเยหิ ปฏิชคฺคิสฺสามี’’ติ วจนํ นิทฺโทสํ อนวชฺชํ วุจฺจติ ตยา อุปาสกาติ อธิปฺปาเยน วทติฯ