1. วาตสุตฺตวณฺณนา

[206] ทิฏฺฐิสํยุตฺเต น วาตา วายนฺตีติอาทีสุ เอวํ กิร เตสํ ทิฏฺฐิ – ‘‘เยปิ เอเต รุกฺขสาขาทีนิ ภญฺชนฺตา วาตา วายนฺติ, น เอเต วาตา, วาตเลโส นาเมโส, วาโต ปน เอสิกตฺถมฺโภ วิย ปพฺพตกูฏํ วิย จ ฐิโตฯ ตถา ยาปิ เอตา ติณกฏฺฐาทีนิ วหนฺติโย นทิโย สนฺทนฺติ, น เอตฺถ อุทกํ สนฺทกิ, อุทกเลโส นาเมส, อุทกํ ปน เอสิกตฺถมฺโภ วิย ปพฺพตกูฏํ วิย จ ฐิตํฯ ยาปิมา คพฺภินิโย วิชายนฺตีติ จ วุจฺจนฺติ, กิญฺจาปิ ตา มิลาตุทรา โหนฺติ, คพฺโภ ปน น นิกฺขมติ, คพฺภเลโส นาเมโส, คพฺโภ ปน เอสิกตฺถมฺโภ วิย ปพฺพตกูฏํ วิย จ ฐิโตฯ เยปิ เอเต จนฺทิมสูริยา อุเทนฺติ วา อเปนฺติ วา, เนว เต อุเทนฺติ น อเปนฺติ, จนฺทิมสูริยเลโส นาเมส, จนฺทิมสูริยา ปน เอสิกตฺถมฺโภ วิย ปพฺพตกูฏํ วิย จ ฐิตา’’ติฯ

2-4. เอตํมมสุตฺตาทิวณฺณนา

[207-209] ทิฏฺฐนฺติอาทีสุ ทิฏฺฐํ รูปายตนํฯ สุตํ สทฺทายตนํฯ มุตํ คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฏฺฐพฺพายตนํฯ ตญฺหิ ปตฺวา คเหตพฺพโต มุตนฺติ จ วุตฺตํฯ อวเสสานิ สตฺตายตนานิ วิญฺญาตํ นามฯ ปตฺตนฺติ ปริเยสิตฺวา วา อปริเยสิตฺวา วา ปตฺตํฯ ปริเยสิตนฺติ ปตฺตํ วา อปตฺตํ วา ปริเยสิตํฯ อนุวิจริตํ มนสาติ จิตฺเตน อนุสญฺจริตํฯ โลกสฺมิญฺหิ ปริเยสิตฺวา ปตฺตมฺปิ อตฺถิ, ปริเยสิตฺวา โนปตฺตมฺปิ, อปริเยสิตฺวา ปตฺตมฺปิ, อปริเยสิตฺวา โนปตฺตมฺปิฯ ตตฺถ ปริเยสิตฺวา ปตฺตํ ปตฺตํ นาม, ปริเยสิตฺวา โนปตฺตํ ปริเยสิตํ นาม ฯ อปริเยสิตฺวา ปตฺตญฺจ อปริเยสิตฺวา โนปตฺตญฺจ มนสานุวิจริตํ นามฯ อถ วา ปริเยสิตฺวา ปตฺตมฺปิ อปริเยสิตฺวา ปตฺตมฺปิ ปตฺตฏฺเฐน ปตฺตํ นาม, ปริเยสิตฺวา โนปตฺตเมว ปริเยสิตํ นาม, อปริเยสิตฺวา โนปตฺตํ มนสานุวิจริตํ นามฯ สพฺพํ วา เอตํ มนสา อนุวิจริตเมวฯ